―neft va gazni qayta ishlash texnologiyasi‖. 1 qism 5321300 – ―neft va neft-gazni qayta ishlash texnologiyasi‖ bakalavr ta‘lim yo‗nalishi uchun darslik

Nazorat savollari 
1.Gidrokreking texnologik qurilmasi nechta o‗qli bloklardan tuziladi? 
2.Mavhum suyultirilgan qatlam gidrokreking jarayoni bitumsimon 
qumlardan ajratilgan yuqori qovushqoqli neftdan ―sintetik‖ neftni olishda 
qo‗llaniladimi? 
3.Neftni atmosfera–vaukuum sharoitida haydash jarayonidagi asosiy 
parametrlarni ayting?
4.Kolonnada vakuum qanday hosil qilinadi?
5.Murakkab kolonnalardan qanday mahsulot olinadi?
6.Rektifikatsiya jarayonida yordamchi bug‗latuvchi kolonnalarning 
vazifasi qanday?
7.Neftni haydash jarayonidagi asosiy parametrlarni ayting?
8.Oddiy kolonnalardan qanday mahsulot olinadi?
9.Murakkab kolonnalardan qanday mahsulot olinadi?
10.Rektifikatsiya jarayonida yordamchi bug‗latuvchi kolonnalarning 
vazifasi qanday?
 
 
 
 
 
 

---

402 
X bob. NEFT QOLDIQLARINI QAYTA ISHLASH VA QURILMALARI 
10.1.Aromatik uglevodorodlarni ishlab chiqarish 
Aromatik uglevodorodlarni olish uchun (benzol, toluol, paraksilol, 
metaksilol, ortoksilol va etilbenzol) katalitik riforming jarayonidan olingan 
mahsulotlardan foydalaniladi. Benzol va toluol olish uchun benzin fraksiyasi 
riforming jarayoniga beriladi va 70-105
о
С harorat atrofida qaynatiladi, ksilol va 
etil-benzol olish uchun – 105-140
о
С da qizdiriladi. Shuning uchun riforming 
qurilmasining tarkibiga quyidagi maxsus bloklar kiradi: xomashyoni gidratlash 
(alkenlarni yo‗qotish maqsadida) va aromatik uglevodorodlarni ekstraksiyalash. 
Agarda riforming qurilmasi yuqori oktanli benzin komponentini olishga 
mo‗ljallanganda xomashyo sifatida 85-180
о
Сda qizdirilgan benzin fraksiyasidan 
foydalaniladi va aromatik uglevodorodni ajratish ko‗zda tutilmaydi. NQIZ 
blokida aromatik uglevodorodlarni ishlab chiqarish mavjud bo‗lganda uni 
tuzilishi aniq mahsulotlarni ishlab chiqarishi aniqlanadi. Hozirgi vaqtda benzol 
va paraksilol xom ashyosidan kimyo sanoatida keng foydalaniladi.