―neft va gazni qayta ishlash texnologiyasi‖. 1 qism 5321300 – ―neft va neft-gazni qayta ishlash texnologiyasi‖ bakalavr ta‘lim yo‗nalishi uchun darslik

II bob. NEFT, GAZ VA KONDENSATNI BIRLAMCHI QAYTA 
ISHLASH
2.1. 
Neftni kompleks tayyorlash qurilmasi 
Neft yer ostidan qazib chiqarilganda 1 tonna neft tarkibida 50-60 m
3
/t 
yuldosh gaz bo‗ladi. Suvning miqdori esa 200 - 300 l/t gacha mineral tuzlar esa 
10-15 kg/t gacha bo‗lishi mumkin (bu ko‗rsatgich konni ishlatish davrida 
o‗zgarib boradi). Neftni qazib chiqarish sharoitiga qarab ma‘lum miqdorda 
mexanik aralashmalar ham bo‗lishi mumkin. Bu aralashmalar quvurlar orqali 
guruhlar bo‗yicha o‗lchagich qurilmasiga yuboriladi. Bu o‗lchagichda neft 
hamda undagi gaz va suv miqdori o‗lchanadi. Bu guruhli o‗lchagich qurilmasi 
10-25 ta ba‘zi birlarida esa 80 tagacha quduqlardan keladigan neftga ulanadi. 
Guruhli tahlil qilish qurilmasidan neft umumiy sanoat ishlab chiqarish 
kollektoriga beriladi va u yerdan tayyorlash hamda tashish qurilmalariga 
yuboriladi. 
Sanoat ishlab-chiqarish joylarida neftni yig‗ish hamda uni tashish 
bo‗yicha neftdan gazni hamda suvni ajratish bo‗yicha turli xilga oid sharoitli
sxemalar mavjud. Dastlabki o‗zida oqib yuradigan tizimda belgilangan sathidan 
o‗lchov qurilmasida quduqdan keladigan neft mahsulotining sathi oshishi 
hisobiga neft harakat qiladi. Gaz neftdan vertikal sig‗imli С-1 da ajratilib gaz 
yig‗gichli kollektor orqali gazni qayta ishlash zavodiga yuboriladi. Е-1 
o‗lchagichdan neft va suv sathlar farqiga asosan yig‗ish punktining rezervuariga 
yuboriladi. O‗zi oqar tizim oddiyligi bilan farq qilib, lekin gazni to‗la ushlab 
qola olmaydi. Neft separatsiya qilingandan keyin unda 40-50% yo‗ldosh gaz 
qoladi va u suyuq faza bilan birgalikda yig‗ish punktining rezervuariga tushib 
qoladi. Bir qismi esa atmosferaga uchib ketadi. Gazni va yengil fraksiyani 
hamda umumiy neftni qazib chiqarishdan yo‗qotilishi 3% ni tashkil qiladi. Har 
qanday samarali bosimli tizimlarni ko‗p marta gazni separatsiyalash qurilmasi 
2.1-rasmda keltirilgan. Neft o‗lchash punktidan markaziy yig‗ish punktiga 
quvurning xususiy bosim hisobiga harakatlanib o‗tadi. Neftdan gaz ajralishi 

---

52 
uchun bir necha pog‗onadan o‗tib qurilmaning guruhli o‗lchagichi oldidagi С-1 
ajratgichga (1-pog‗ona) undan o‗tib markaziy yig‗ish punktida (2-3 pog‗onali) 
ajratish olib boriladi. Birinchi pog‗onadagi ajratgichdan ajralgan gazlar 
qozonlarni, aholi turar joylarni, ishlab chiqarish korxonalarini qozonlariga 
yonilg‗i sifatida yuboriladi. Ikki va uch pog‗onali ajratishdan chiqqan gaz 
kompressorlar orqali gazni qayta ishlash zavodiga yuboriladi. Yo‗ldosh gazdan 
ajratilgan neft, neftni qayta ishlash sanoati korxonalaridagi neftni tuzsizlantirish 
hamda suvsizlantirish qurilmasiga beriladi va u yerda neft tarkibidagi suvni 
miqdori 0,2 - 0,8 gacha kamayadi, tuzlarni miqdori esa to 80-100 mg/l. Neftdan 
ajralgan tuzli suv tozalanadi va u qaytadan qatlamga haydaladi.