Neyropsixologiya asoslari

Neyropsixologlar nutqning ikkita alohida turini farq qilishadi. Bu ekspressiv nutq (so’zlash) va impressiv nutq (so’zlarni, gaplarni tushunish). Afaziyaning barcha turlarida u yoki bu darajada ekspressiv va impressiv nutq buzilgan bo’ladi. Masalan, motor nutq markazlari zararlanganda, asosan ekspressiv nutq, sensor nutq markazlari zararlanganda, ko’proq impressiv nutq buziladi.

• Neyropsixologlar nutqning ikkita alohida turini farq qilishadi. Bu ekspressiv nutq (so’zlash) va impressiv nutq (so’zlarni, gaplarni tushunish). Afaziyaning barcha turlarida u yoki bu darajada ekspressiv va impressiv nutq buzilgan bo’ladi. Masalan, motor nutq markazlari zararlanganda, asosan ekspressiv nutq, sensor nutq markazlari zararlanganda, ko’proq impressiv nutq buziladi.

Ekspressiv nutq og`zaki va yozma nutqlarga ajratilsa, impressiv nutq og`zaki va yozma nutqni tushunishdan iboratdir. Og`zaki nutqqa monologik, dialogik va takroriy nutqlarni misol qilib keltirish mumkin. Narsalarning nomini aytish, ularning harakatini so’z bilan ifodalash ham og`zaki nutqning bir turidir. Yozma nutq mustaqil yoki diktant ko’rinishida bo’ladi.

• Ekspressiv nutq og`zaki va yozma nutqlarga ajratilsa, impressiv nutq og`zaki va yozma nutqni tushunishdan iboratdir. Og`zaki nutqqa monologik, dialogik va takroriy nutqlarni misol qilib keltirish mumkin. Narsalarning nomini aytish, ularning harakatini so’z bilan ifodalash ham og`zaki nutqning bir turidir. Yozma nutq mustaqil yoki diktant ko’rinishida bo’ladi.

Цitoarxitektonik maydonlar

• Nutq buzilishining sindromologik tahlili afaziyaga olib kelgan omilni va uning asosida yotgan mexanizmlarni, nuqsonlarni ochib beradi. Aniq topografik tashxis qo’yish «asosiy» va «chegaradosh» nutq markazlari funkstiyasini va patologiyasini batafsil bilishni talab qiladi.

Afferent motor afaziya. Har qanday so’z talaffuz qilinayotganda, har xil kuchga, yo’nalishga va qamrovga ega bo’lgan artikulyator harakatlar qilinadi. Har qanday nutq tovushini chiqarish uchun ham aniq bir artikulyator harakatlar yig`indisi ishtiroki zarur. Ushbu harakatlarni boshqarib turish uchun so’zlash a’zolaridan (lab, til, tanglay va h.k.) miyaga doimo to’xtovsiz impulslar kelib turishi kerak.

• Afferent motor afaziya. Har qanday so’z talaffuz qilinayotganda, har xil kuchga, yo’nalishga va qamrovga ega bo’lgan artikulyator harakatlar qilinadi. Har qanday nutq tovushini chiqarish uchun ham aniq bir artikulyator harakatlar yig`indisi ishtiroki zarur. Ushbu harakatlarni boshqarib turish uchun so’zlash a’zolaridan (lab, til, tanglay va h.k.) miyaga doimo to’xtovsiz impulslar kelib turishi kerak.