"Noosfera: geosiyosat va mafkura" tahsili "Milliy oyaning falsafiy masalalari"

Geosiyosat va mafkuraviy jarayonlarda Noosfera davri 
xususiyatlarini hisohga olish muammosi. Olimlaming XX asr birinchi 
choragida tabiat zining Noosfera bosqichiga kirgani, endilikda 
davlatlarning ichki va tashqi siyosati shu yangi davrga 
muvofiqlashtirilmasa, ya'ni zini endilikda oqlay olmay qolgan 
an'anaviy geosiyosat tub-tubi bilan isloh qilinmasa, Yer deb atalgan tabiat 
halokat yoqasiga kelib qolishi mumkinligi t risidagi ogohlantirishlarini 
hali hanuz ba'zi davlatlar inobatga olmayaptilar. Bunday sharoitda 
tarixan sulhparvarlik, tinchlikparvarlik ruhi ustivorroq b Igan xalqlar, 
ularning davlatlari siyosatiga umid bo lashga t ri keladi. Garchi 
mustaqil zbekiston daviatining ichki va tashqi siyosati z ifodasini 
topgan adabiyotlarda Noosfera tushunchasi uchramasa-da, ammo amaliy 
siyosatda tahlikali holatlar hisobga olinganiga guvoh b lamiz. 
zbekiston davlatining geosiyosati Prezidentimiz Islom Karimovning 
qator asarlarida, xususan " zbekistonning z istiqlol va taraqqiyot 
yoii", " zbekiston XXI asr b sa asida: xavfsizlikka tahdidj barqarorlik 
shartlari va taraqqiyot kafolatlari" kitoblarida z ifodasini topgan. 
Ularda ta'kidJanishicha, zbekiston z mustaqilligining dastlabki 
yillaridayoq ishlab chiqilgan va izchillik bilan amalga oshirib kelinayotgan 
tashqi siyosat tamoyillariga amal qiladi. Prezidentning fikricha, tashqi 
siyosat oqilona maqbullikka hamda davlatimiz, jamiyat va insonning 
uzoqni k zlovchi manfaatlariga asoslanadigan eng muhim tamoyillarga 
qat'iy rioya etishi davr taqozosi b Iib, XXI asr xalqaro munosabatlarda 
yangi asr boiishiga umid bo lash his-tuy ularni rivojlantiradi. 
Prezident Islom Karimov nafaqat ayrim mamlakatlarga, shuningdek, 
butun dunyo xalqlari xavfsizligiga tahdid solib turgan xavf-xatarlar 
sirasiga quyidagilarni kiritdi: mintaqaviy mojarolar, diniy ekstremizm 
va fundamentalizm, buyukdavlatchilik shovinizmi va agressiv millatchilik, 
etnik va millatlararo ziddiyatlar, korrupsiya va jinoyatchilik, 
mahalliychilik va uru -aymoqchilik munosabatlari va ekologik 
muammolar. zbekistonda mustaqillik yillarida sodir boigan ba'zi 
fojiali vaqealar shuni k rsatadiki, mamlakatimizdagi ijtimoiy-siyosiy 
barqarorlikni, fuqarolar va millatlararo totuvlikni izdan chiqarishga 
urinayotgan ichki va tashqi buz unchi kuchlar mavjud. Shuning uchun 
ham Prezident ravshan zini namoyon etib turgan ikkita xavf-xatar 
borligiga e'tiborni qaratadi. Birinchisi, mamlakat tashqarisidagi 
tajovuzkor aqidaparast kuchlar islom dini xalqimiz uchun muqaddas 
126 

---

qadriyat ekanidan foydalanib, zbekistonni demokratik, ma'rifiy 
taraqqiyot y lidan o dirishga intilmoqdalar. Ikkinchisi, hali hanuz 
bizning mustaqil y limizni k rolmaydigan. turli bahonalar bilan 
zbekistonga z siyosatini, ta'sirini tkazish va hukmronlik qilishga 
urinayotgan kuchlarning mavjudligi. (Karimov I. « zbekiston XXI asrga 
intilmoqda». T.: " zbekiston", 1999. 11-b.) 
Demak, davlatlar va ekstremistik tashkilotlarning tajovuzkorlikka, 
milliy mustaqillikni iqtisodiy, huquqiy, ma'naviy jihatdan 
mustahkamlash y lidagi harakatlarimizga raxna solishga qaratilgan 
faoliyatlarini z vaqtida payqab olish hamda yot qarashlarga qarshi 
individlar va xalq ommasida milliy mafkura orqali oyaviy immunitetni 
hosil etish uchun izchil kurash olib borish zarurati paydo b lmoqda. 
Xulosa: a) muayyan mamlakatda olib boriladigan tar ibot-tashviqot 
ishlari kompleksi mafkuraviy jarayon hisoblanadi; b) oyaga qarshi faqat 
oyaviy kurash olib borish mafkurachilardan katta nazariy tayyorgarlikni 
talab etadi; d) tarafkashlikka asoslangan geosiyosat va mafkuralar 
inqirozga uchragan b lsa-da, ba'zi davlatlar "orani buz-u, hukmronlik 
qil" tamoyiliga asoslangan an'anaviy geosiyosat va mafkuraga tayanib 
ish k rishni afzal bilmoqdalar; g) har bir davlat va mamlakatda Noosfera 
davri talablariga muvofiq yangicha geosiyosat va mafkura belgilanishini 
zamon taqozo etmoqda.