Nutqida nuqsoni bo`lgan bolalarning eshituv idrokini rivojlantirish texnologiyalari mundarija

NUTQIDA NUQSONI BO`LGAN BOLALARNING ESHITUV IDROKINI RIVOJLANTIRISH TEXNOLOGIYALARI
Mundarija

	Kirish
I BOB	Muammoni ̳o`rganishning ilmiy-nazariy asoslari
1.1.	Muammoni о`rganish yuzasidan pedagogik-psixologik va metodik adabiyotlar tahlili
1.2.	Nutq nuqsonlarining kelib chiqish sabablari
1.3.	Nutqida nuqsoni bor bolalar nutqining o`ziga xos xususiyatlari
II BOB	Nutqida nuqsoni bor bolalar eshituv idrokini rivojlantirish holatini о`rganish
2.1.	Nutqida nuqsoni bor bolalar idrokining psixologik rivojlanish mazmuni
2.2.	Nutqida nuqsoni bo`lgan bolalarning eshituv idrokini tekshirish metodikasi
2.3.	Nutqida nuqsoni bo`lgan bolalarning eshituv idrokini tekshirish natijalari
III BOB	Maktabgacha tarbiya yoshidagi nutqida nuqsoni bo`lgan bolalarning eshituv idrokini rivojlantirish texnologiyalarini takomillashtirish(tavsiyalar berish)
3.1.	Nutqida nuqsoni bo`lgan bolalarning eshituv idrokini turli faoliyatlarda rivojlantirish
3.2.
3.3
	Xulosa
	Adabiyotlar rо`yxati

Kirish

I BOB Muammoni ̳o`rganishning ilmiy-nazariy asoslari

1. 
   Muammoni о`rganish yuzasidan pedagogik-psixologik va metodik adabiyotlar tahlili
   

Bolaning ilk rivojlanish davridan boshlab va xomiladorlik davridan onaga g`amxо`rlik qilish keyinchalik bolalarda uchrab turadigan nutq kamchiliklarini oldini olishga imkon beradi. Bola nutqidagi kamchiliklar о`zgalar nutqini tushinishdagi qiyinchilik ularni atrofdagilar bilan muloqatda bо`lishi о`z tengqurlariga qо`shilib ketishini qiyinlashtiradi. Nutq tafakkur kо`ra olish bо`lganligi sababli bola ulg`aygan sari atrof muxitdagi tasavvurlari shakillanadi va uni aks ettirish sо`z lug`ati orqali takomillashib boradi. Nutqning rivojlanishda ta’lim-tarbiya ijtimoiy hamda biolagik omillarning ta’siri ham kattadir. Buyuk mutaffakirlarimiz Yusuf Xos Hojib odob, axloq ta’lim-tarbiya hamda ma’naviy kamolotning yо`l-yо`riqlarini qomusiy asari – Qutadg`u-bilig asarida bilim zakovat soxibi bо`lishining asosiy kalitini til bayon qiladi. Til tufayli kishi о`z bilimi, aql idrokini, zakovotini til, sо`z orqali bildiradi degan fikrlarini uqtiradilar [2]. Nutq faqat inson uchun xos bо`lgan alohida va yuqori darajadagi aloqa shaklidir. Nutqiy aloqa jarayonida kishilar fikr almashadilar va bir birlariga ta’sir etadilar. Nutqiy aloqa til orqali amalga oshiriladi. Til – bu fonetik, leksik va grammatik vositalar sistemasidir. Gapiruvchi о`z fikrini bayon etish uchun zarur bо`lgan sо`zlarni tanlaydi, ularni til grammatikasi qoidalariga asoslanib bog`laydi va nutq a’zolari artikulyatsiyasi orqali talaffuz etadi. Odam nutqi tushunarli va ma’noli bо’lishi uchun nutq a’zolarining xarakatlari aniq va tо`g`ri bо`lishi kerak. Nutq buzilishlarini tahlil qilish tamoyillariga ta’rif bergan dastlabki tadqiqotchilardan biri R.YE.Levina hisoblanadi. Bundan oldin ham kо`pchilik olimlar nutq buzilishlari, ularning kelib chirqish sabablarini, bartaraf etish hamda fikr va mulohazalar bildirganlar. XIX asr oxiri XX asr boshlarida Yevropa tibbiyotining nutq buzilishlarini о`rganish borasida qо`lga kiritgan muvaffaqiyatlarining katta ta’siri bо`lib, A.Kusmaul nutq buzilishlarining dastlabki turlari haqidagi yig`ilgan tasavvurlarini tanqid ostiga oldi. Ularni sistemalashtirdi va atamalarni tartibga keltirdi. XX asr boshida chet ellik va rus tadqiqotchilari V.Oltushevskiy, G.Gutsman, E.Freshels, S.M.Dobrogayevlarning ishlarida asos qilib olindi. Buning umumiy tomoni kо`p edi. Etlopotogeneztik mezon bilan tо`ldirilgan klinik yondashuv, buzilishlarning alohida turlari bilan kasallikning u yoki bu patalogik shakli о`rtasidagi bog`lanish, bunday xollarda nutq buzilishlari kо`pincha u yoki bu kasallikning alomati sifatida talqin qilinar edi, shuningdek, tasnif tili bunda lotin va grekcha sо`z yasovchi elementlaridan tashkil topgan atamalardan qо`llanilgan. Tasniflar о`rtasida buzilishlarni guruhlashning turli prinsiplari, shuningdek, u yoki bu mezonni tasniflashning muhimlik darajasiga bо`lgan qarashlaridagi ayrim qarama-qarshiliklar bilan bog`liq nomutanosibliklar ham kuzatiladi [3].