O ‘ zbekiston respublikasi oliy va o ‘ rta maxsus ta ’ lim vazirligi toshkent – 202

Yukning nomi, massasi va miqdori yoki tashish hujjatida ko‘rsatilgan 
ma’lumotga mos kelmasa; 

Yuk yoki bagajning shikastlanishida; 

Yuk yoki bagajning hujjati bo‘lmasa yoki aksincha; 

Tashuvchiga o‘g‘irlangan yuk yoki bagaj topshirilsa. 
Tashuvchi yuqoridagi holatlardan birini o‘zi aniqlagan bo‘lsa dalolatnoma 
tuzishga majbur bo‘ladi. Tijorat dalolatnomasi yukni topshirish yoki tushirish kunida 
tekshirib, yo‘lda esa holat aniqlangan kunda yoki yukni tushirish vaqtida tuziladi. 
Tijorat dalolatnomasida yuk, bagaj va aniqlangan holatning aniq va batafsil tavsifi 
keltirilishi, unda hyech qanday taklif va hulosalar bo‘lmasligi kerak. 
Tijorat dalolatnomasidagi savollarga aniq javoblar berilishi, o‘chirishlar va 
qaytarilishlar bo‘lmasligi kerak. Agar yuklar noto‘g‘ri ortilgan, mahkamlangan yoki 
joylashtirilgan bo‘lsa, ular aniq ko‘rsatilishi lozim. Dalolatnoma uch nus’hada 
tuziladi. Birinchisi yuk jo‘natuvchiga, ikkinchisi terminal, port yoki stansiyaga, 
uchinchisi tashuvchiga taqdim etiladi. 
Yuk jo‘natuvchi tekshiruv vaqtida ishtirok etgan bo‘lsa dalolatnomaga imzo 
qo‘yadi, tashuvchi tomonidan esa tijorat dalolatnomasi qoidalarida belgilangan 
lavozimdagi shahslardan bir iimzo qo‘yadi. Dalolatnoma tuzuvchi tomonlarning har 
biri unga imzo qo‘yishi shart, agar ulardan biri tomonidan norozilik bo‘lsa, ilovada 
o‘z fikrini keltirish mumkin. 
Nazorat savollari? 
1.
TEXlar qanday xuquqiy-me’yoriy xujjatlar asosida tartibga solinadi? 
2.
TEX larda vositachilarning tashkil etilishi? 

---

635
3.
Ekspeditorlik topshiriqnomasi qanday rasmiylashtiriladi? 
4.
Tijorat dalolatnomasi nima? 
5.
Hozirda transport-ekspeditorlik kompaniyalari va firmalari qanday asosiy 
opiratsiyalrni amalga oshiradi 
6.
Tijrat dalolat nomasi qaysi hollarda tuziladi 

---

636