O 'z b e k ist o n respublikasi oliy va 0 ‘rta m a xsus t a ’lim vazirlig1

d
11.4-rasm.
Fa
W
32 
nd?
'
M _
Л(р
_ 32
F a
Boltdagi cho‘zilish kuchlanishi
F
A
4 
n d 2
Egilish va cho‘zilishdan hosil b o ‘lgan yig‘indi kuchlanish
Harflarning son qiymatlarini q o ‘yamiz: 
4 -4 ,0 0 0
f
8 -5

---

11.5-rasmga e’tibor bilan qaralsa, siquvchi kuch F brusning o g 'irlik
markazi 0 ga emas, markazdan e m asofada joylashgan, ammo bosh tekis- 
liklardan birida yotuvchi A nuqtasiga qo ‘yi!ganini ko‘ramiz. Bunday holda 
brusda no m ark aziy siqilish holati vujudga keladi.
Brusning yuqori kesimidagi og‘irlik markaziga o ‘zaro teng va qarama 
qarshi y o ‘nalgan ikkita kuch F q o ‘yamiz. Bunda A nuqtasiga q o ‘yilgan F 
kuchi va 0 nuqtasiga yuqoriga qaratib q o ‘yilgan F kuchi bilan Fe momen- 
tini hosil qiladi. Bu moment brusning bosh tekisligi bo‘yicha ta ’sir etib, 
quyidagi egilish kuchlanishini uyg‘otadi:
Brus o‘qi bo‘ylab pastga y o ‘nalgan F kuchi quyidagi siqilish kuchla­
nishini uyg‘otadi:
_
F
Fe
°"тах
T o ‘liq kuchlanish har ikkala kuchlanishlarning yig‘indisiga teng bo'ladi:
F
Fe 
F
F e

yoki 
+
Absolut qiymatiga k o ‘ra c min a mM dan katta b o ‘ladi. Nomarkaziy siqil­
ish, avvalgi parag rafd a k o ‘rib o 'tilg a n , eg ilish va siq ilish n in g b ir 
ko‘rinishidir. Shuning uchun ham с тах va 
c mm
ni aniqlash formulalari egil­
ish va siqilishdagi formulalar bilan bir xildir.

---

Endi siquvchi yoki cho‘zuvchi b o ‘ylama kuch brusning ikkita bosh te- 
kisliklaridan birortasida ham yotmagan holni k o ‘rib o ‘tamiz.
11.6-rasmda tasvirlangan brusga uning o ‘qiga parallel bo‘lgan siquvchi 
kuch F q o ‘yilgan bo‘lsin. Bu kuch q o ‘yilgan A nuqta zO x va 
y O x
bosh 
tekisliklarida yotmaydi.
Brusning ustki sirti og‘irlik markazi 0 ga x o‘qi bo ‘ylab qarama-qarshi 
y o ‘nalgan ikkita o ‘zaro teng F kuch q o ‘yamiz. Bunda A nuqtasiga qo ‘yilgan 
F kuchi, 0 nuqtasiga yuqori yo ‘nalishda qo‘yilgan F kuchi bilan momenti