O‘lchash vositalarini qiyoslash va kalibrlash

Manitoring va baholash
: o‘quv mashg‘ulotida (laboratoriya va amaliy 
mashg‘ulotlarda) ham butun semestr davomida ham o‘qitishning natijalarini 
rejali tarzda kuzatib borish. Semestr oxirida talabalarning bilimlari baholanadi.
“O‘lchash vositalarini qiyoslash va kalibrlash” fanini o‘qitish jarayonida 
kompyuter texnologiyasidan foydalaniladi. Ayrim mavzular bo‘yicha talabalar 
bilimini og‘zaki savol-javoblar, suhbat o‘tkazish asosida yoki yozma ish 
variantlari yordamida baholanadi, tarqatma materiallar tayyorlanadi, test tizimi 
(yozma ish) asosida oraliq va yakuniy nazoratlar o‘tkaziladi.

---

12 
I-bob. O‘LCHASH VOSITALARINI QIYOSLASH VA 
KALIBRLASHNING UMUMIY MASALALARINI O‘RGANISH. 
 
1. Qiyoslashning me’yoriy hujjatlarini o‘rganish. 
2. Qiyoslashga umumiy talablar. 
3. O‘lchash vositalarni qiyoslash bo‘yicha me’yoriy hujjatlari. 
 
Qiyoslashning me’yoriy hujjatlarini o‘rganishda quyidagi me’yoriy 
hujjatlarga qilingan havolalardan foydalanilgan: 
O‘z RST 1.1—92 O‘zbekiston Respublikasining standartlashtirish davlat tizimi. 
O‘zbekiston Respublikasining standartini ishlab chiqish, kelishib olish, 
tasdiqlash va ro‘yxatdan o‘tkazish tartibi 
O‘z RST 1.8—94 O‘zbekiston Resiublikasining standartlashtirsh davlat tizimi. 
Rahbariy hujjatlarni va tavsiyanomalarni ishlab chiqish, kelishib olish, 
tasdiqlash va davlat ro‘yxatidan o‘tkazish tartibi 
O‘z RST 8.009—94 O‘zbekiston Respublikasining o‘lchashlar birliligni 
ta’minlash davlat tizimi. O‘lchash vositalari xilini tasdiqlash sinovlari. 
Tashkil etish va o‘tkazish tartibi 
O‘zRST 8.011—93 Uzbekiston Respublikasining o‘lchashlar birliligini 
ta’minlash davlat tizimi. O‘lchash vositalarini mstrologik attestatlash. 
Tashkil etish va o‘tkazish tartibi. 
RD Uz 51—022—94 Gosudarstvennaya sistema obespecheniya edinstva 
izmereniy Respubliki Uzbskistan. Ispitaniya sredstv izmereniy na 
sootvetstvie utverjdennomu tipu. Organizatsiya i poryadok provedeniya 
GOST 1.5—93 Pravila provedeniya rabot po mejgosudar-stvennoy 
standartizatsii. Obщie trebovaniya k postroeniyu, izlojeiiyu, oformleniyu n 
soderjaniyu standartov. 
Umumiy qoidalar 
Qiyoslash usullari va vositalarining me’yoriy hujjatlari ushbu o‘lchash 
vositasiga tegishli davlatlararo va milliy me’yoriy hujjatlar yo‘q 
bo‘lganida, o‘lchash vositalariga qo‘yiladigan talablarni oshirish zarurati 
bo‘lganida yoki o‘ziga xos tavsiflarini me’yorlash lozim bo‘lganida ishlab 
chiqiladi. 
Qiyoslash sxemalarining me’yoriy hujjati o‘zgarganida qiyoslash usullari
va vositalariiing me’yoriy hujjatlari qayta ko‘rib chiqiladi. 
Davlatlararo me’yoriy hujjatlardan foydalanishga ruxsat etiladi. 
Qiyoslash natijalarini o‘zaro tan olish haqida Bitim tuzgan davlatlarning 
davlat metrologik xizmati idoralari tomonidan tasdiqlangan O‘zbekiston 
Respublikasi hududida belgilangan tartibda joriy etilgan me’yoriy 
hujjatlardan foydalanishga ruxsat etiladi. 
O‘lchash vositalarini qiyoslash usullari va vositalarining, me’yoriy hujjatlari 
O‘z RST 8.009 bo‘yicha o‘lchash vositalarini xilini tasdiqlash sinovlarini 
o‘tkazish yoki O‘z. RST 8.011 bo‘yicha metrologik attestatlash paytiga 

---

13 
ishlab chiqilishi va xilini tasdiqlash sinovlarining natijalari yoki metrologik 
attestatlash natijalari bo‘yicha tasdiqlangan bo‘lishi lozim. 
Qiyoslash usullari vositalarini aniq belgilaydigan me’yoriy hujjatlari 
yo‘q bo‘lgan o‘lchash vositalarini qo‘llash man etiladi. 
1§.