Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент архитектура қурилиш институти мухандислик қурилиш инфраструктураси факультети

4.Portlandsement bo’yicha sex mahsuldorligini hisoblash. 
 
Ushbu bo‘limda tsexning ish tartibiga ko‘ra yarim tayyor va tayyor mahsulot 
bo‘yicha ishlab chiqarishning mumkin bo‘lgan talofatlari xisobi beriladi. 
Har 
bir 
ishlab 
chiqarish 
jarayonida,yetkazib 
berishda, 
saqlashda, 
foydalanishda va boshqa jarayonlarda albatta talofatlar, braklar umuman olganda 
yo‘qotilishlar bo‘ladi. Shuning uchun hisoblanganda albatta bu jarayonlarni ham 
hisoblash zarur. 
Bog‘lovchi moddalar ishlab chiqarish zavodlari uchun talofatlar 1 – 3 % 
gacha olinadi.Har texnalogik jarayon uchun ishlab chiqarishni hisobi quydagi 
formula bo‘richa hisoblanadi:

---

40 
П
р
=
t
Б
П
о
.
33
,
2040816
100
2
1
2000000
100
1
Bu yerda:П
р
- hisoblaydigan jarayonni ishlab chiqarish. 
П
o
- loyihalashtirilayotgan tsexning bir yillik ishlab chiqarishi. 
Б - ishlab chiqarishdagi talofat. 
Jadval № - 2.4 
Korxonaning ishlab chiqarish hisobi. 
№ 
Tsex 
bo‘limlar 
nomi 
Mahsulot 
ning 
nomi 
Bir yillik 
ishlab 
chiqarishlar 
soni 
Ishlab chiqarish ,t 
Yilda 
sutkada navbatda Soatda 
1 
Maydalash
Po
rt
la
n
d
- 
seme
n
t 
2
0
0
0
0
0
0
2040816.33
6691.2 
3345.6 
418.2 
2 
kuydirish 
5830.9 
1943.6 
243 
3 
Tuyish 
6691.2 
3345.6 
418 
 
5.Xom ashyo va yarim fabrikatlarga sexning talabini aniqlash. 
 
Tsex dasturini bajarish uchun xom ashy ova yarim tayyor mahsulotlarda 
ehtiyojlik hisobi(talofatlar va namlikni hisobga olganda) quydagilarni hisobga 
olish kerak: 
- 
bog‘lovchi moddani va hom ashyoviy birikmani yoki moddani tarkibini 
hisobi; 
- 
ko‘rsatilgan hisoblar bir tonna bog‘lovchi modda hisobiga ishlab chiqarish 
kerak; 
- 
hom ashyo xarajatlari to‘g‘risida ma‘lumotlar; 

---

41 
Maydalash va Tuyush sexlari uchun. 
Jadval № - 2.5. 
№ 
Xom ashyo va 
yarim tayyor 
mahsulotlar 
O‘lchash 
soni 
Tonna 
(tonna) 
Harajat,t 
soatiga 
navbatiga 
sutkaga 
Yiliga 
1 Klinker 97 % 
Ohak tosh 75% 
Gil 25 % 
2
0
4
0
8
1
6
.3
405 
438 
101 
3245.2 
3504.8 
811.3 
6490.5 
7009.6 
1622.6 
1979591.5 
2137958 
494897 
2 Gips 3% 
12.5 
100 
200 
61224.5 
 
Kuydirish tsexi uchun. 
Jadval № - 2.5 
№ 
Xom ashyo va 
yarim tayyor 
mahsulotlar 
O‘lchash 
soni 
Tonna 
(tonna) 
Harajat,t 
soatiga 
navbatiga 
sutkaga 
Yiliga 
1 Ohak tosh 75% 
1979591.5 
254 
2036 
6108.5 
2137958 
2 Gil 25 % 
59 
471.3 
1414 
494897 
Sementni ishlab chiqarish texnologik jarayonida hom ashyoviy birikmani, 
hamda kilinkerni kimyoviy minerologik tarkiblari birinchi darajada ahamyatga ega. 
Kalsiy karbonatni suvsizlanishi issiqlik 177 kDj yutilishi bilan,quydagicha 
boradi:
CaCO
3
→CaO+CO
2 
↑ 
1 kg CaCO
3
butunlay bo‘linishida 0,56 kg Ca Ova 0,44 % CO
2
hosil bo‘ladi, 
demak 1 kg CaO olish uchun (1-1): 0,56=1,786 kg CaCO
3
talab qilinadi.Xuddi 
shunday proportsiya yordamida klinker olish uchun talab qilinadigan ohaktoshni 
toppish mumkun.