Oliy va O’rta maxsus ta’lim vazirligi Mirzo Ulug’bek nomidagi

Oliy va O’rta maxsus ta’lim vazirligi

Mirzo Ulug’bek nomidagi
O’zbekiston Milliy Universiteti
Ijtimoiy fanlar fakulteti
Umumiy psixologiya kafedrasi
60310904-Psixologiya (Oila psixologiyasi)
ta’lim yo’nalishi
UMUMIY PSIXOLOGIYA (ICHKI REGULYATSIYA):3-BO’LIM
6-mustaqil ta’lim topshirig’i
Штайнер Клод.“Эмоциональная грамотность - интеллект с сердцем”
kitobiga sharh

Bajardi:2-bosqich talabasi Mamarasulova Noila

Qabul qildi:professor Rasulov.A.I

Sana:26.11.2022

Toshkent-2022

Bu kitob mualiffi Klod Shtayner Fransiyaning Parij shahrida tuģilgan ,lekin Gitler Fransiyani bosib olgani sababli Ispaniyaga qochishadiva yana keyinchalik esa Meksikaga hijrat qilishadi.U fizikani òrganish uchun AQSHga boradi,keyinchalik u Berklidagi Kaliforniya unversitetida fizikani òrganishni davom ettirdi, ammo hayotini bomba yasashga sarflashni istamadi.Keyin u psixologiya va bola rivojlanishi bòyicha izlanishni boshlaydi, va u shu tariqa psixologiyaga kirib keladi.

Klod bu kitob o'ttiz besh yillik mehnating mevasi ekanligini takidlab òtadi va yana shu bilan birga bu u juda katta yirdam bergan olimlarga minatdorchilik ham bildiradi.
U psixologiyani shunchaki òrganish uchun emas balki òzini va atrofdagilarni qiynagan savollarga javob topish uchun ham tanlaganini aytib òtadi ya'ni his-tuyģu mummosi haqida
"Sizning his-tuyg'ularingiz sizni xafa qilish va xalaqit berish o'rniga sizni kuchliroq qiladi va hayotingizni va atrofdagilarning hayotini boyitadi. Hissiy savodxonlikni yurakning aqlini o'z va boshqalardagi his-tuyg'ularni anglash, boshqalarni va o'zini sevish qobiliyati halollik va o'z harakatlari uchun mas'ulyatni o'z zimmasiga olish qobiliyatini rivojlantirishga qaratilgan maxsus tranzaksiya mashqlarini bajarish orqali o'rgansish mumkin. Muallif aytadi "men o'z his-tuyg'ularimga e'tibor bermadim, ularga e'tibor berishni noqulaylik zaiflik va qo'rquv belgisi deb hisobladim. Xuddi shunday men ham boshqalarning his-tuyg'ularini mensimaganman. Shu vaqt ichida mening his tuyg'ularim ayniqsa sevgiga bo'lgan ehtiyojim xatti-harakatlarimning ko'p qismini ta'kidladi va buzdi."deb emotsiya haqida ba'zi bir fikrlarida aytib òtadin.
HAR KUNDA EMOTSIONAL SAVODLILIK HAYOT
U emotsional hayot savodxonligi uchun bir nechta usullarni òrganib òylab topib keyinchalik va u shunday yozadi:"men ulardan o'zim foydalana boshladim va oila a'zolarimga taklif qildim:
do'stlar, hamkasblar va yaqinlar ham ulardan foydalanadilar. Men kitoblar yozdim, ma'ruzalar o'qidim va seminarlar oʻtkazdi. Asta-sekin, atrofimdagi odamlarga ko'ra, mening hissiyotlarim hayot yaxshilandi. Men sevgi va mehrni erkinroq berishni va olishni boshladim;
Men his-tuyg'ularim, boshqa odamlarning his-tuyg'ulari va ularning sabablari bilan bog'liqlikni topdim mavjudlik; Men his qilgan narsam haqida halol bo'lishni o'rgandim va o'zimni pasaytirdim to'qnashuvda o'zini himoya qilish tendentsiyasi. Nihoyat, tan olishni va olib kelishni o'rgandim xatolarim uchun uzr. Biroq, eng muhimi, men hali ham ekanligimni anglashimdir "deydi Klod
Hissiy intellektni intellekt koeffitsientidan farqli o'laroq o'lchash va hisoblash mumkin emas. Odamlar deyarli bir asr davomida IQni ilmiy jihatdan o'lchamoqdalar, garchi ular doimo uning ma'nosi haqida bahslashsalar ham. Ba'zilarning aytishicha, IQ aql deb ataladigan tug'ma sifatni anglatadi. Boshqalar ta'kidlashicha, u maktabda va oxir-oqibat hayotda muvaffaqiyat qozongan odamlarning mavhumroq fazilatlarini o'lchaydi. Har qanday holatda, biz insonning IQ darajasini ishonchli tarzda aniqlashimiz mumkin va agar u yuqori bo'lsa, bu yaxshi ko'rsatkich ekanligi isbotlangan. Boshqa tomondan, hissiy intellektni aniqlab bo'lmaydi. Tadqiqotchilar EQni o'lchash yo'lini topishga harakat qilishsa-da, hozirda buni amalga oshirish uchun ishonchli vositalar mavjud emas. Demak, birovning EQ darajasini o‘lchashga urinish bankada qancha loviya borligini taxmin qilishga o‘xshaydi. Emotsional savodxonlikni rivojlantirishning asosiy maqsadi odamlarga manipulyatsiya va zo'ravonlikdan foydalanmasdan hamkorlik qilishga yordam berish, hamdardlik hissiyotlarini birlashtirish va hayot sifatini yaxshilashdir. Ellik yil oldin psixoanalitik Erik Bern tranzaksion tahlilni boshlagan, u inson xatti-harakatlarini (psixoanalitik terminologiyada Ego) ikki turga bo'lgan: arxeo-psixika (u uni "Bola" deb atagan) va neopsixiya ("Kattalar") ). Bolaning holati bizning hissiy tabiatimiz bilan bog'liq, kattalar esa oqilona va hissiyotlardan xoli.Bernning fikricha, bu ikki ego holati, keyinchalik u "Ota-ona" deb atagan uchinchisi miyada "maxsus anatomik xaritalarga" ega: "Kattalar" miya yarim korteksida, "Bola" esa ibtidoiyroq joyda joylashgan.Bir muncha vaqt o'tgach, u ego holatlari almashinishini tan oldi; va oddiy odam ularni osongina aniqlay oladi.Bernning egostatlar nazariyasi fanning ikkita asosiy sohasiga qat'iy asoslanadi: evolyutsiya va nevrologiya. Hissiy savodxonlik – yurak zakovati – o‘z va boshqalardagi his-tuyg‘ularni anglash, o‘zgalarni va o‘zimizni sevish, halollik va o‘z xatti-harakatlari uchun mas’uliyatni o‘z zimmasiga olish qobiliyatini rivojlantirishdir.