37
ONA TILI 5-sinf
80-mashq.
Uyga vazifa.
ia
,
io
,
ai
,
oi
,
ea
kabi yonma-yon keladigan
unlilar ishtirok etgan 10 ta so‘z yozing va ular ishtirokida gaplar tuzing.
22
-dars. MATN VA LUG‘AT USTIDA ISHLASH
Topshiriq.
Sa’dullo Quronovning “
Galaktikada bir kun” asaridan
olingan parchani o‘qing. Asarda tengdoshingiz Ahmad “Ko‘kkezar”
kemasida o‘zga sayyoralarga sayohat qiladi. U ulkan portlash nati-
jasida hosil bo‘lgan galaktikani kezadi. Ushbu asardan olingan
parchani so‘zlab bering.
Ulkan portlash
Tasavvur qila olasizmi, butun koinot igna uchidan ham kich-
kina narsaning portlashidan vujudga kelgan.
Bu narsa shu
qadar kichkina boʻlganki, hatto mikroskop bilan ham uni topa
olmagan boʻlar edingiz. Lekin qanday qilib undan butun koinot
yaraldi? Shu mitti zarradan sayyoralar, yulduzlar va galaktika-
lar qanday oʻsib chiqdi? Bu savollar haligacha jumboq boʻlib
qolmoqda. Olimlar faqat shu narsaning 13,8 milliard yil oldin
portlagani va soniya oʻtar-oʻtmas
katta bir borliqning paydo
boʻlganini aniqlashgan, xolos. Bu hodisa fanda “Ulkan portlash”
deb ataladi. Oʻsha portlashdan soʻng koinot quyuq chang va
gazlar bilan to‘lgan. Undagi mayda zarralar bir-biriga qoʻshilib,
ulkan yulduzlarni hosil qilgan. Sayyoralar paydo bo‘lgan. Hozir
ham galaktikamizning qaysidir burchaklarida mayda zarralar
birlashib, yulduzlar yaralmoqda.
Koinot esa kun sayin yanada
Bilasizmi, galak-
tika nima?
Biz
qaysi sayyorada ya-
shaymiz? U qaysi siste-
mada joylashgan?
http://eduportal.uz
