Она тили 5 синф indd

433-mashq.
 
Ushbu jumlalarni davom ettirib, undov va so‘roq gaplar 
hosil qiling.
1. Yolg‘on gapirish …
2. Uy ishini vaqtida qilmaslik…
3. Soatlab kompyuter o‘yinlarini o‘ynash …
4. Kelajakdagi rejalarimni..
434-mashq.
 
Uyga vazifa.
 
Adabiyot darsligingizdan so‘roq va undov 
belgisi qo‘llangan 6 ta gap topib, daftaringizga yozing. Tinish belgilarining 
qo‘yilish sabablarini tushunib, sharhlashga harakat qiling.
Xabar-darak, buyruq mazmunidagi gaplarni ohangini o‘zgar tirish, 
undov so‘zlar qo‘shish orqali ham his-hayajon (undov) gapga aylanti-
rish mumkin: 
Bahor fasli chiroyli. 
→
 Eh, bahor fasli chiroyli! O‘zingdan 
kattani hurmat qil. 
→
O‘zingdan kattani hurmat qil!
So‘roq gaplar ba’zan kuchli hayajon bilan aytilsa va javob talab 
qilmasa, ulardan keyin so‘roq va undov belgilari qo‘shaloq holda (?!) 
qo‘yiladi: 
Aytgil, do‘stim, nima qildik vatan uchun?! (I. Mirzo)
O‘ta kuchli hayajon bilan aytilgan gaplar oxiriga undov belgisi 
qo‘shaloq holda (!!!) qo‘yiladi: 
Yovuzlik Yer yuzidan butkul yo‘qolsin!!!
http://eduportal.uz

---

181
ONA TILI 5-sinf
 
126-dars. QO‘SHTIRNOQNING ISHLATILISHI
Abu Rayhon Beruniy
Beruniy bobomiz Xorazmning Kat shahrida
tug‘ilgan. Zehni nihoyatda o‘tkir bo‘lgan Beru 
niy 
astronomiya, matematika, fi zika, ma’ dan shunoslik, 
geografi ya, til, tarix kabi fanlarni puxta egalladi. Ayni 
paytda o‘zi ham bu fanlar taraqqiyotiga ulkan hissa 
qo‘shdi. Hatto ko‘plab dorivor o‘simliklar nomini bir 
necha tilda yozib, fanga qoldirdi.
Keyinchalik Bag‘dodda tashkil topgan “Baytul-hikma” (“
Donish-
mandlik uyi”
) nomli o‘sha davr fanlar akademiyasida yetti yil ishla-
gan, kashfi yotlar qilgan...
Uning “Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar ” va “Hindiston” 
kabi asarlari tarix fani uchun muhim manba hisoblanadi.
U “Hindiston” asarida ummon ortida qit’a borligi haqidagi tax-
minni ilgari surdi. Yevropalik sayyoh olimlar esa Beruniydan qariyb 
500 yildan so‘ng bu qit’aning borligini amalda isbotlashdi.
“XI asr Beruniy asridir”, deb yozgan edi AQShning fanlar tarixi 
bilan shug‘ullanuvchi olimi Jorj Sarton.