Optik tola turlari va standartlari, optik tolaning geometrik parametrlarini aniqlash

Qiymatlari aniqlanadigan parametrlar

1	2	3	4	5	6	7	9
1	pog‘onali, ko‘p modali	1,54	1,52	-	50	850	n, θt.i.q., NA,V, Nm,λkes
2	pog‘onali, ko‘p modali	1,54	1,52	-	62,5	1310	n, θ t.i.q., NA,V, Nm,λkes
3	pog‘onali, ko‘p modali	1,54	1,52	-	85	1550	n, θ t.i.q., NA,V, Nm,λkes
4	pog‘onali, bir modali	1,468	-	0,36	8,3	850	n2, θ t.i.q., NA,V, Nm,λkes
5	pog‘onali, bir modali	1,468	-	0,36	8,3	1310	n2, θ t.i.q., NA,V, Nm,λkes
6	gradientli, ko‘p modali	1,468	-	0,36	62,5	1550	n2, θ t.i.q., NA,V, Nm,λkes
7	gradientli, ko‘p modali	1,46	-	1,25	50	850	n2, θ t.i.q., NA,V, Nm,λkes
8	gradientli, ko‘p modali	1,46	-	1,25	50	1310	n2, θ t.i.q., NA,V, Nm,λkes
9	gradientli, ko‘p modali	1,46	-	1,25	50	1550	n2, θ t.i.q., NA,V, Nm,λkes
10	gradientli, ko‘p modali	1,47	-	2,1	62,5	850	n2, θ t.i.q., NA,V, Nm,λkes
11	gradientli, ko‘p modali	1,47	-	2,1	62,5	1310	n2, θ t.i.q., NA,V, Nm,λkes
12	gradientli, ko‘p modali	1,47	-	2,1	62,5	1550	n2, θ t.i.q., NA,V, Nm,λkes

2.1-jadvalni tuzishda quyidagi belgilashlardan foydalanildi: n₁, n₂ lar – mos ravishda optik tola o‘zagi va qobig‘ining sindirish ko‘rsatkichlari; n - n₁ va n₂ sindirish ko‘rsatkichlarining foizlarda hisoblangin nisbiy farqi; d – optik tola o‘zagining diametri; λ – yorug‘lik nurining to‘lqin uzunligi; NA – apertura soni; B – normalashtirilgan chastota; λ_kes. – kesish to‘lqin uzunligi; α_yut va α_soch – yorug‘lik nurlanishining optik tolada yutilish va sochilish jarayonlari tufayli so‘nishi.
2.3. Nazorat savollari

2.3.1. Optik tolaning optik aloqa tizimidagi o‘rniga tafsiv bering.

2.3.2. Optik tolaning tuzilishini tavsiflang.
2.3.3. Optik tola qanday materiallardan tayyorlanadi?
2.3.4. Optik aloqa tizimida qo‘llaniladigan optik tolalarning qanday turlari mavjud? Ularga tafsiv bering.
2.3.5. Tolali optik aloqa tizimlarida optik tolalarning qanday standartlaridan keng foydalaniladi? Ularga tafsiv bering.
2.3.6. Ikki muhit chegarasidagi tekislikka tushgan yorug‘lik nurining tushish va sinish burchaklari orasidagi bog‘lanishni ifodalovchi Snellius qonuni qanday munosabat bilan aniqlanadi?
2.3.7. Optik tolaning muhim parametrlaridan biri - sindirish ko‘rsatkichining nisbiy farqi qanday munosabat bilan aniqlanadi?
2.3.8. Yorug‘lik nurining to‘liq ichki qaytish burchagi uchun miqdoriy munosabatni yozing va uni tafsivlang.
2.3.9. Normalashtirilgan chastotaga ta’rif bering?
2.3.10. Pog‘onali optik tola uchun modalar soni qanday miqdoriy munosabat bilan aniqlanadi? Unga tafsiv bering.
2.3.11. Gradientli optik tola uchun modalar soni qanday miqdoriy munosabat bilan aniqlanadi? Unga tafsiv bering.
2.3.12. Kesish to‘lqin uzunligiga ta’rif bering. Pog‘onali bir modali optik tola uchun va optik kabel uchun kesish to‘lqin uzunliklarini aniqlash usullarini tafsivlang.


2.4. Amaliy mashg‘ulotga yakun yasash

Optik aloqa tizimlarining uzatish muxiti - optik tolalarning tuzilishi, ish prinsipiga oid o‘quv materiallari o‘rganildi. Bir modali va ko‘p modali optik tolalarning geometrik parametrlarini hisoblash bo‘yicha amaliy ko‘nikmalar egallandi.

2.5. Foydalaniladigan adabiyotlar

2.1. Yunusov N.Yu., Isayev R.I., Mirazimova G.X. Optik aloqa asoslari. O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi – T.: Cho‘lpon nomidagi NMIU, 2014 – y. – 368 bet.

2.2. Mirazimova G.X. Optik aloqa asoslari: O‘quv qo‘llanma., t.f.n., dosent Isaev R.I. mas’ul muharrirligi ostida.-Toshkent, TATU bosmaxonasi, 2006.- 136 b.
2.3. Скляров О. К. Волоконно - оптические сети и системы связи: Учебное пособие. 2е изд., стер. — СПб.: Издательство «Лань», 2010. — 272 с.
2.4. Дмитриев С.А., Слепов Н.Н. Волоконно-оптическая техника: Современное состояние и перспективы. - 2-е изд., перераб. и доп. / Сб. статей. - М.: ООО "Волоконно-оптическая техника", 2005. — 576 с.


2.6. Topshiriqning 2-bandini bajarish bo‘yicha ko‘rsatmalar

Sindirish ko‘rsatkichining nisbiy farqi

(2.6.1)

munosabat bilan aniqlanadi.

Yorug‘lik nurining ikki muhit chegarasidan to‘liq ichki qaytish burchagi quyidagi munosabat bo‘yicha aniqlanadi:


(2.6.2)

Apertura soni quyidagi munosabat bilan aniqlanadi:

, (2.6.3)

bu yerda n₀, n₁ va n₂ lar mos ravishda havo, optik tola o‘zagi va qobig‘ining sindirish ko‘rsatkichlari, θ_A- apertura burchagi.

Havo uchun n₀=1 ekanligi e’tiborga olinsa, apertura soni uchun quyidagi munosabatga ega bo‘lamiz:


, (2.6.4)
Bu kattalik pog‘onali sindirish ko‘rsatkichli optik tolalar uchun (2.6.4) munosabat bilan, parabolik ko‘rinishdagi gradient sindirish ko‘rsatkichli optik tolalar uchun esa,
(2.6.4)

munosabat bilan aniqlanadi. Bu yerda n₁(0) – sindirish ko‘rsatkichining gradient optik tola o‘zagining o‘qiga mos kelgan qiymati.

Normalashtirilgan chastota quyidagi munosabat bilan aniqlanadi:


, (2.6.5)

bu yerda d – optik tola o‘zagining diametri;  - tola bo‘ylab tarqalayotgan optik nurlanishning to‘lqin uzunligi.

Optik tola bo‘ylab tarqalayotgan modalarning soni umumiy holda


(2.6.6)

munosabat bilan, “pog‘onali” optik tola uchun

(2.6.6’)

munosabat bilan, gradientli optik tola uchun

(2.6.7)
munosabat bilan aniqlanadi.

Kesish to‘lqin uzunligi quyidagi munosabat orqali aniqlanadi:


(2.6.8)