O’quv mоdul birliklari

Porshenli nasoslarning tuzilishi
Porshen ilgarilama (oldinga) harakat qilganda ish bo`lmasida bosim ortib, so`rish klapani yopiladi. Bo`lmadagi bosim ortishida davom etib haydashga yetarli bosim Pxaydash ga yetganida haydash klapani ochilib, suyuqlik haydash trubasi 9 ga o`taboshlaydi Suyuqlikning haydash porshen eng chekka haydash chegarasiga yetguncha davom etadi.
Rasmga qarang hxayd silindrdagi yuqori sathi bilan suyuqlik ko`tarilgan eng yuqori sathilarining farqi haydash balandligi deyiladi.
So`rish balandligi bilan iaydash balandligining yig`indisi to`lik statik bosimdan iborat ya'ni Hct=hso`rish+hhaydash
Porshenli nasoslar yuqori bosim kerak bo`lgandagina ishlatiladi. Amalda ko`p hollarda porshenli nasoslar markazdan qochma nasoslarni siqib chiqaradi. Hajmiy gidro­uzat­malar tarkibida ishlayotgan nasoslar asosan porshenli nasoslar turiga kiradi. Porshenli nasoslarning ustunligi foydali ish koeffisenti yuqoriligidir. Porshenli nsoslarning markazdan qochma nasoslarga taqqoslagandagi asosiy kamchiligi ularning kattaligi, qiymatga tushushi , ishlatishning murakkabligidir.
Nasosni ishga tushurganimizda u avval so`rish trubasidagi havoni tortadi va suyuqlik so`rish trubasiga ko`tariladi. Nasos biroz vaqt ishlagandan so`ng so`rish trubasi va silindirdagi havo haydab chiqarilib, suyuqlik silindrni to`ldiradi.
Hajmiy rotorli nasoslar - shesternyali, vintli, plastinkali (shiberli) va porshenli turlariga bo`linadi. Hajmiy rotorli nasoslar o`zgaruvchan sarfli, (sarfi boshqariladigan) va o`z­gar­mas sarfli (sarfi boshqarilmaydigan) bo`lish mumkin .
Rotorli nasoslar har xil bir jinsli suyuqliklarni uzatishda avtanom urilma sifatida, shu­ningdek, gidroyuritmalar tarkibida suyuqlikning harakatlantiruvchi yoki suyuqlikka kerakli energiya bosim beruvchi nasos holida va harakatlanayotgan suyuqlik orqali o`zi harakat olib energiyasini boshqa mashinalarga urilmalarga uzatuvchi gidrodvigatellar tarzida ishlatilishi mumkin.
Silindrlari umumiy blokka birlashtirilgan ko`p silindrli nasoslar rotorli – porshenli na­­soslar deyiladi. Porshenni harakatga keltirish usuliga arab aylanuvchi va qo`zg`almas blokli-rotorli-porshenli mashinalar mavjud. Silindrlar blok o`qiga nisbatan radial yoki aksial joylashishi mumkin. Agar blokda silindrlar radial joylashgan bo`lsa - bu nasoslar radial-porshenli deyiladi. Gidromashina blokida silindrlar, aksial joylashgan bo`lsa-aksial porshenli nasoslar bo`ladi. Ko`pchilik rotorli-porshenli mashinalarning xarakterli tomoni shundaki, ularda so`ruvchi va uzatuvchi klaponlari yo`q. Bu xususiyat nasoslardan aylanishlar sonining yuqori qiymatlarida foydalanish imkoniyatini beradi.