O’quv-uslubiy majmua

ASOSIY ADABIYOTLAR:
1. Abduazizov A. Tilshunoslik nazariyasiga kirish. – Toshkent, 2010.
2. Irisqulov I. Tilshunoslikka kirish. – Toshkent, 2009.
3. Rasulov R. Umumiy tilshunoslik. – Toshkent, 2013.
4. Tilshunoslik nazariyasi va metodologiyasi. Tuzuvchi: H.Dadaboyev. – Toshkent, 2004.
5. Nurmonov A. Tanlangan asarlar. 3 jildlik. 1-jild. Toshkent: Akademnashr 2012.
6. Borbala Richter. First steps in theoretical and applied linguistics. – Budapest, 2006.


QO‘SHIMCHA ADABIYOTLAR:
1. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “O’zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo’yicha Harakatlar strategiyasi to’g’risida”gi Farmoni (“Xalq so’zi”, 2017 yil, 8 fevralь).
2. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori “Oliy ta’lim tizimini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to’g’risida” (“Xalq so’zi”, 2017 yil, 21 aprelь)
3. Abduazizov A., Sheremetьeva A. Obщee yazыkoznanie. – Toshkent, 2004.
4. Bushuy A.M., Safarov Sh. Til qurilishi: tahlil metodlari va metodologiyasi. – Toshkent, 2007.
5. Yo‘ldoshev I. va b. Tilshunoslik asoslari. –Toshkent, 2013.
6. Nurmonov A. Struktur tilshunoslik: ildizlari va yo‘nalishlari. – Andijon, 2006.
7. Rahmatullayev Sh. Sistem tilshunoslik asoslari. – Toshkent, 2007.
8. Xolmanova Z. Tilshunoslikka kirish. – Toshkent, 2007.
9. Peter T. Daniels. (2001) Writing and Language. In The Handbook of Linguistics. Edited by Arnoff, M., Rees-Miller, J. P.65-68.
Axborot manbalari:
www. literature.uz
www. genhis philol.ru.

5. 
   
   www.tdpu.uz
   
6. 
   
   www.pedagog.uz
   
7. 
   
   www.Ziyonet.uz
   
8. 
   
   www.edu.uz
   

TEST SAVOLLARI
№1 № Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Ferdinand de Sosyurning qaysi kitobi hind-yevropa tillari tadqiqi va qiyosiy tarixiy metod taraqqiyotida alohida o`rin tutadi?

“Hind-evropa tillari unlilarining dastlabki tizimi haqida ma`lumotlar”

“Umumiy tilshunoslik kursi”

“Hind-yevropa tillarining sotsiolingvistikasi”

“Lingvistik belgi nazariyasi”

№2 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 1;

Axborot ma`lumotlarni saqlash va uzatishga xizmat qiluvchi belgilar tizimini o`rganuvchi sohani toping.

Semiotika

Sintagmatika

Psixolingvistika

Intralngvistika

№3 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 1;

Ma`lum bir tilning belgi xususiyatlarini o`rganuvchi soha…

Xususiy tilshunoslik

Umumiy tilshunoslik

Amaliy tilshunoslik

Ekstalingvistika

№4 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 1;

Tilshunoslikning qarindosh tillarni qiyosiy-tarixiy o`rganish bilan shug`illanuvchi tarmog`i qaysi?

Komparalingvistika

Mentolingvistika

Ekstralingvistika

Sotsiolingvistika

№5 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 1;

Til birliklarining uslubiy imkoniyat va xususiyatlarini, uslubiy bo`yog`i hamda nutq uslublarini o`rganuvchi bo`lim nomini toping.

Stilistika

Terminalogiya

Paremiologiya

Etimologiya

№6 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 1;

Dunyodagi tillarning xaritasi, turli mamalakatlarning til tomonidan tavsifi, ayrim tillar va til guruhlari hamda sheva, lahjalarning tarqalish doirasini o`rganuvchi sohasi qaysi?

Areal lingvistika

Qiyosiy tipologiya

Psixolingvistika

Kibernetika

№ Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Tilning sistemaviylik tabiatini yoritishga ilk bor kim e`tibor qaratdi?

Fe. de Sossyur

A. Meye

Ch.S.Pire

A.Nurmonov

№8 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

O`zaro uzviy bog`langan qismlardan, unsurlardan tarkib topgan butunlik, ya`ni bir butun bo`lib uyushgan til unsurlari majmui…

Sistema

Struktura

Til sathlari

Nutq

№9 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Muayyan narsalarning tuzlishi, qurilishi, tarkibiy qismlarning o`zaro bog`liqligi ma`nosini anglatadigan termin qaysi qatorda berilgan?

Struktura

Sistema

Semiotika

Kommunikativlik

№10 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Til sathi nima?

Bir xil sathga ega bo`lgan til birliklari

Til birliklarining o`zaro tartibi

Umumiy til tuzilishi

Tilning funksiyalari

№11 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 1;

Til ichki bo`linishining eng oxirgi nuqtasi sakliy tomondan qanday nomlanadi?

Fonema

Sema

Nomema

Leksema

№12 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 1;

Til ichki bo`linishining eng oxirgi nuqtasi mazmuniy tomondan qanday nomlanadi?

Sema

Leksema

Nomema

Morfema

№13 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 1;

Nutq jarayonida turli maqsadlarda til vositalarining imkoniyat xususiyatlaridan foydalanish nima deyiladi?

Tilning vazifalari

Tilning imkonyatlari

Tilning xususiyatlari

Tilning ekspressivligi

№ 14 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Aloqa-aralashuvda til vositsida turli his-tuyg`u, emotsiya, ta`sirchanlik ifodalaniladigan tilning vazifasi qaysi?

Ekspressiv

Kummulyativ

Fikr olishuv

Kommunikativ

№ 15 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 3;

Til va nutq hodisalarini o`zaro farqlab yondashish kimning ta`limotlarida kuzatilgan?

V.Gumbold, A.Shteyntal, B.de.Kuurtene

A.Nurmonov, A.Hojiyev

M.Asqarova, G`.Abdurahmonov, H.Ne`matov

Fe.de.Sossyur, V.Gumbold, Ch.Pirs

№ 16 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Nutq birliklari bu…

Til birliklariningnutqiy jarayondagi real korinishi

Til birliklarining aynan o`zi

Til birliklari va nutq birliklari farqlanmaydigan hodisa

Tilning hududiy chegaralanganligi

№ 17 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 1

Kim til va nutq dixotomiyasini shatranj o`yini qoidalariga o`xshatadi?

Ferdinand de Sossyur

Vilgelm Gumboldt

Alisher Navoiy

Abdulhamid Nurmonov

№ 18 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 3;

Til va nutq masalai o`zbek olimlaridan kimlarning ishlarida keng va atroflicha tahlil qilingan?

A.Hojiyev, A.Nurmonov, H.Ne`matov, O.Bozorov

Sh.Rahmatullayev, A.Hojiyev, Sh.Iskandarova

A.Nurmonov, o.Azizov, M.Mirtojiyev

.Ne`matov, R.Sayfullayeva, M.Qurbonova, N.Mahmudov

№19 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 1;

Til va nutq munosabatlari o`zaro aloqador hodisalar sifatida e`tirof etilgan. Til – ijtimoiy, nutq –…

Xususiy hodisa

Umumiy hodisa

Ekspressiv hodisa

Lingvistik hodisa

№20 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1;

Qiyinlik darajasi – 2;

“Darvin nazariyasi va tilshunoslik” asari muallifini toping.

Avgust Shleyxer

Fe de Sossyur

Vilgelm gubboldt

Charliz Darvin

№21 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

“Til insonlar uchun jamiyatning asosiy mezoni bo`lib, u jamiyatda eng kerakli muomila qurolidir” ushbu fikrlar muallifini toping.

A.Meyer

Avgust Shleyxer

Alisher Navoiy

Nizomiy Ganjaviy

№ 22 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Standart tillar beilgan qatorni toping.

Rus, ingliz

Lotin tili, Sanskrit tili

Esperanto, ido

Yunon tili, sog`d tili

№23 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 1;

O`zbek tili nechta lahjadan iborat?

ta

5 ta

12 ta

7 ta

№ Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 3;

O`zbek tilida dialekt va shevalar bilan shug`illanmagan olimlar berilgan qatorni toping.

T.Tursunov, S. Hasanov

V.V.Reshetov, F.Abullayev

X.Doniyorov, N.Rajabov

Y.D.Polivanov, A.K.Borovkov

№ 25 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 1;

Adabiy tilning necha xil shakli bor?

2 xil

5 xil

7 xil

3xil

№ 26 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 1;

Adabiy tilning yozma shakli qaysi bo`limda o`rganiladi?

Orfografiyada

Orfoepiyada

Leksikologiyada

Leksikografiyada

№27 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Alisher Navoiy o`zining qaysi asarida til va tafakkur to`g`risida ham o`z fikrlarini bildirgan?

“Muhokamat ul-lug`atayn”

“Lison ut-tayr”

“Majolis un-nafois”

“Arbain”

№ 28 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

“Til oddiy tafakkur quroli bo`lib qolmasdan, balki tafakkurni tarkib toptiruvchi organdir. Aqliy faoliyat nutq tovushi vositasida moddiylashadi va hissiy idrok manbasiga aylanadi” yuqoridagi fikrlar muallifini toping.

V.Gumboldt

Ibn Sino

Alisher Navoiy

Fe de Sossyur

№ 29 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Tafakkurning moddiy qobig`i nima?

Til

Nutq

Fikr

Tasavvur

№ 30 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 1;

O`lik tillar berilgan qatorni belgilang.

Qadimgi xorazmiy tili, qadimgi slavyan tili

Lotin tili, ingliz tili

Sanskrit tili, hind tili

Qadimgi yunon tili, mo`g`ul tili

№31 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Arabchadan tarjima qilinganda “to`g`ri, xatosiz” degan ma`noni bildiruvchi so`z qaysi qatorda qo`llangan?

Imlo

Grafiko

Tamoyil

Notiq

№32 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 1;

O`zbek orfografiyasi necha tamoyillarga tayangan holda ish ko`radi?

ta tamoyilga

3 ta tamoyilga

7 ta tamoyilga

2 ta atmoyilga

№33 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Shahri, qorni, burni so`zlariga egalik qo`shimchasi qo`shilishi natijasida asosdagi unli talaffuzda tushib qoladi va shunday yoziladi. Bu qaysi tamoyilga xos?

Fonetik tamoyil

Morfologik tamoyil

Tarixiy-an`anaviy tamoyil

Shakily tamoyil

№34 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Leksemaning voqelik bilan bevosita bog`lanmagan, narsa-buyum, belgi, harakatning nomiga aylanmagan ma`nosi bu…

Nominativ ma`no

Asos ma`no

Hosila ma`no

Semantik ma`no

№35 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 3;

“Bol – asal, o`simliklar gulidagi shiraning asalarilar organizimida qayta ishlanishdan hosil bo`ladigan shirin, suyuq oziq mahsuloti” yuqorida keltirilgan bol so`zining qaysi ma`nosi ifodalanga?

O`z ma`nosi

Ko`chma ma`nosi

Ko`rsatish ma`nosi

Ma`no ko`chisi qo`llanmagan

№36 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Quyida berilgan variantlardan sinekdo`xa usulida ma`no ko`chgan qatorni toping.

Yigit qizning qo`liga uzuk taqdi.

Mehmon kirishi bilan zal oyoqqa turdi.

Daryoning yoqasida bir chol o`tirardi.

Dalaning etagida bolalar o`ynaydi.

№37 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 1;

Maqol, matal va aforizmlar bir umumiy nom bilan qanday ataladi?

Paremalar

Morfemalar

Leksemalar

Tasviriy ifoda

№38 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Kim til va nutq hodisalarining farqlanishi va o`zaro munosabatda bo`lishini ilk bor qayd etgan?

Vilgelm fon Gumboldt

I.A.Boduen-Kurtene

F.de Sossyur

Rasmus Rask

№39 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Tilning lug`at tarkibi necha manba asosida boyib boradi?

Ikki manba

To‘rt manba

Faqat bir manba

Besh manba

№40 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Arxaik so`zlar qaysi qatorda qo`llangan?

Bituk, ochun. shatranj

Non, ovqat, go`sht

Vebsayt, menejer

Inak, kallapo`sh, mo`rcha

№41 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Sememaga to`g`ri ta’rif berilgan qatorni toping.

Leksemaning mohiyati ongda aks etgan borliqdagi narsa, belgi, miqdor, harakat kabi tushunchaning leksemada mujassamlashgan ko`rinishi

So`zning grammatik ma’no bildiruvchi qo`shimchalarsiz qismi

Til birliklarini u yoki bu ko`rinishida jamiyat tomonidan aniqlangan, belgilangan ishlatilish imkoniyat va qonuniyatlari

Tilda nomlash vazifasini bajaruvchi birliklari

№42 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Sememani tashkil qiluvchi ma’no bo`limlari qanday nomlanadi?

Sema

Denotat

Nomema

Signifikat

№43 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Semiotika (semiologiya)ga kim asos solgan?

Sossyur

Boduen de Kurtene

V.Gumboldt

F.Boas

№44 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Abushqa lug`ati qaysi tilda yaratilgan?

Usmonli turk tilida

So`g`d tilida

Xorazmiy tilida

Sanskrit tilida

№45 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Lug`atlarning mohiyatiga ko`ra turlarini aniqlang.

Ensiklopedik, filologik lug`atlar

Umumiy, maxsus lug`atlar

Katta va kichik lug`atlar

Chastotali va ters lug`atlar

№46 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Lingvistik lug`atlar tarkibiga kirmaydigan lug`at turi qaysi qatorda berilgan

Qomusiy lug`at

Frazeologik lug`at

Ters lug`at

Etimologik lug`at

№47 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 1;

Lug`at uchun tanlab olinadigan so`zlar majmui bu …

So`zlik

Maqola

Lug`at maqolasi

Fraza

№48 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Ko`p morfemali so`zning bir morfemali so`zga o`tib qolish hodisasi bu…

Soddalashuv

Murakkablashuv

Qayta bo`linish

Ikkilanish

№49 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Leksik ma’no va unig turlarini o`rganuvchi soha?

Semasiologiya

Semantika

Uslubiyat

Onomastika

№50 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Leksemaning shakl tomoni nima deb yuritiladi?

Nomema

Leksema

Sema

So`z

№51 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Morfema variantlari nima deb ataladi?

Morf yoki allamorf

So`z shakl

Affiks

Sintgma

№52 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Tining eng kichik ma`noli birligi bu…

Morfema

Leksema

Sillabema

Sintagma

№53 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Tildagi bir xil qimmatli birliklar nimani tashkil etadi?

Lingvistik sathni

Sohani

Sistemani

Lisoniy munosabatlarni

№54 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Hokim so`z ot va otlashgan so`zlardan tuzilgan bo`lsa qanday birkima hisoblanadi?

Otli birkma

Fe`lli birikma

So`z birikmasi

Murakkab birikma

№55 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Gapning aktual bo`linishida temadan keying yangi xabarni bildiradigan qism bu…

Rema

Tema

Matn

Mazmun

№56 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Eng yirik sintaktik birlikni toping.

Matn

So`z birikmasi

Gap

Absaz

№57 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Matnlar hajmiga ko`ra necha turli bo`ladi?

2

5

7

3

№58 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 1;

Fonetikaning bo`g`in va uning turlari va tiplarini o`rganuvchi bo`limi …

Sillabika

Sillabema

Sintagma

Dinamika

№59 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

So`z oxirida tovush yoki qo`shma so`z qismlaridan birining tushirilishi hodisasi qanday nom bilan aytiladi.

Apakopa

Epiteza

Prokopa

Sinkopa

№60 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 3;

Dayro, ograt, supra kabi qo`llangan so`zlar metatezaning qaysi ko`rinishi uchun misol bo`ladi?

Kontakt metateza

Distant metateza

Aferezis

Eliziya

№61 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

“Fonema” terminini o‘zbek tilshunosligiga birinchi bo’lib kim olib kirgan?

E.D. Rolivanov.

V.A. Bogorodskiy.

N.K. Dmitriyev

V.V. Radlov.

№62 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Tilning nomlash, ifodalash, ko’rsatish uchun xizmat qiladigan ideal xojira birligi nima?

Leksema.

Morfema

Fonema

Grafema.

№63 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 1;

So’zlarning kelib chiqishi o‘rganuvchi fan

Etimologiya.

Etnografiya

Etnologiya

Semisiologiya

№64 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 3;

Nutq fonetik jihatdan qanday birliklarga bo‘linadi?

Tovush, bo’g’in, takt, farza.

Bo’gin, tovush, ohang, urg‘u.

Bo‘g‘in, so‘z, so‘z birikmasi.

Fraza, ohang. pauza, urg‘u.

№65 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Tovushlarning tilshunoslik uchun eng zarur bo’lgan jihati qaysi?

Fonologik aspekti.

Fiziologik aspekt.

Akustik aspekt.

Struktural aspekti.

№66 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Quydagi qaysi termin “qayta nomlash” ma`nosini bildiradi?

metafora.

Metanomiya

Sinekdoha.

Vazifadoshlik.

№67 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

O‘zbek tilining qanday lug`ati so`zligi 80000 dan iborat?

Izohli lug’atida.

Imlo lug’atida.

Etimologik lug‘atda.

Tarjima lug‘atida.

№68 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Leksik sathning birligi qaysi?

Leksema.

Frazema.

Sema.

So‘z.

№69 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 1;

“Tilshunoslik terminlarining izohli lug’ati” muallifi kim?

A.Hojiyev

Sh.Rahmatullayev

E.Begmatov

H.Ne’matov

№70 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Polisemantik so’z ma’nolari orasidagi aloqa uzilsa, nima vujudga keladi?

Omonim.

Monosemiya.

Polisemiya.

Paronim.

№ 71 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Har qanday so’zning borliqdagi o’z ma’nosi?

Denotativ ma’no.

Konnotativ ma’no.

Mavhum ma’no.

Stilistik ma’no.

№72 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

So’z va affikslarning asliga muvofiq yozilishi qanday tamoyil?

Grafik tamoyil.

Tarixiy-an’anaviy tamoyil.

Morfologik tamoyil.

Fonetik tamoyil.

№73 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Tilshunoslik fanining tarmoqlari?

Ekstrolingvistika, intralingvistika, komparativistika.

Fonetika, fonologiya, semasiologiya, lrksikologiya, etimologiya va boshqalar.

Lingopoetika, etnoligvistika, psixolingvistika, sosiolingvistika.

Ilmiy va amaliy tilshunoslik.

№74 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

So’zning nutq tarkibidagi boshqa so’zlar yordamida ifodalagan ma’nosi qanday ataladi?

Ko’chma ma’no.

Bosh ma’no.

O’z ma’no.

Asosiy ma’no.

№75 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Qanday lug’atlarda lug’aviy birliklarning denotativ va konnotativ ma’nolari izohlanadi?

Izohli lug’atda.

Chastotali lug’atda.

Morfem lug’atda.

Imlo lug’atida.

№76 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Tilshunoslik fanining obyekti nima?

Til.

Nutq.

So’z.

Til va nutq.

№77 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Leksemaning voqealanishi, ro’yobga chiqishi, aniq shakl va mazmun kasb etgan moddiy ko’rinishi nima deb ataladi?

So’z.

Leksema.

So’zshakl.

Semema.

№78 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 3;

Grammatik ma’no qaysi qo’shimchalarni so’z asosiga qo’shish orqali vujudga keltiriladi? 1) so’z yasovchi; 2) lug’aviy shakl yasovchi; 3) sintaktik shakl yasovchi.

2,3

2.

3.

1,2,3.

№79 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Tilshunoslikning tilning ijtimoiy yashash va ijtimoiy taraqqiyot sharoitlarining o’rganuvchi sohasi qanday nomlanadi?

Sotsiolingvistika.

Intralingvistika.

Komparativistika.

Etnolingvistika.

№80 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Qiyosiy-tarixiy tilshunoslik sifatida hind-evropa tillarining fonetikasi va morfologiyasini qiyosiy o’rganish asosida paydo bo’lgan tilshunoslik tarmog’i qaysi?

Komparativistika.

Intralingvistika.

Ekstralingvistika.

Ichki tilshunoslik.

№81 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Strukturalizm lingivistik oqimi asoschisi kim?

F.de Sossyur.

Shleyxer.

G. Paul.

M. Myuller.

№82 Manba – Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Eng kichik grammatik birlik nima?

Morfema.

Gap.

Leksema.

Fraza.

№83 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Unli fonemalar lablarning ishtirokiga ko`ra necha xil bo`ladi?

2 xil.

3 xil.

1 xil.

4 xil.

№84 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Undosh tovushlarning so`z tarkibida o`zaro o`rin almashish qanday hodisa?

Metateza

Eliziya.

Proteza.

Sinkopa.

№85 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Lotincha “yopishtirmoq” ma’nosini anlatuvchi termin?

Agglutinatsiya.

Flektiv.

Amorf.

Sufiks

№86 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

So`z va morfemalarni shakllantiruvchi hamda ma’no farqlash vazifasini bajaruvchi til birligi?

Fonema.

Leksema.

Semema.

Morfema.

№87 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Fan, texnika va boshqa sohalarga oid ilmiy tushunchalarni ifodalovchi so`z va birikma shaklidagi birliklar nima deb ataladi?

Termin.

Argo.

So`z birikmasi.

Jargon.

№ Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Muayyan tillarni, ularning xususiyatlarini o`rganuvchi tilshunoslik sohasi qanday ataladi?

Xususiy tilshunoslik.

Umumiy tilshunoslik.

Amaliy tilshunoslik.

Riyoziy tilshunoslik.

№89 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 1;

Morfemalar zanjirida yuz beradigan o`zgarishlar qaysi sohada o`rganiladi?

Morfemika.

Fonetika.

Morfologiya.

Leksikologiya.

№90 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

O`zbek tilidagi urg`u xarakteriga ko`ra qanday urg`u hisoblanadi?

Dinamik.

Musiqiy.

Turg`un.

Erkin.

№91 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Nutqning alohida ohang yordamida birlashgan va o`ziga o`xshash birliklardan pauza bilan ajratiluvchi eng katta fonetik birlik nima?

Fraza.

Fonema.

Intonatsiya.

Takt.

№92 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Asosga zid qo`yiladigan, o`zi qo`shiladigan asosning leksik yoki grammatik ma’nolarining shakllanishida xizmat qiladigan morfema qanday ataladi?

Affiks.

Morf.

Affiksoid.

Morfa.

№93 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

So`zlarning umumiy leksik-grammatik ma’nolariga ko`ra guruhlanishi?

So`z turkumlari.

So`z birikmasi.

Gap bo`laklari.

So`z tarkibi.

№94 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Turkiy tillar tipologik tasnifga ko`ra qanday tillar sirasiga kiradi?

Agglutinativ.

Amorf.

Aralash.

Flektiv..

№95 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Jamiyat a’zolari uchun tayyor, umumiy, majburiy bo`lgan shakl va mazmunning barqaror birikuvidan tashkil topgan, voqelikdagi narsa, belgi, xususiyat va munosabatlarni shakllantiruvchi lug`aviy birlik nima?

Leksema.

So`z.

Morfema.

Leksema va so‘z

№96 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Bir xil yoki o`xshash bo`g`inlardan birining tushib qolishi qanday hodisa?

Gaplologiya.

Diareza.

Metateza.

Dissimilyatsiya.

№97 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

O`zaro bog`liq tillarning kelib chiqishi va taraqqiyyoti uchun asos bo`lgan til?

Bobotil.

Qarindosh til.

O`lik til.

Asos til.

№ 98 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Til qaysi jihatdan belgilar sistemasi?

Semiotik nuqtai nazardan.

Ijtimoiy nuqtai nazardan.

Tuzilishi nuqtai nazardan.

Vazifaviy nuqtai nazardan.

№99 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Quyidagi fikr muallifi kim? “Til kishilar o‘rtasida aloqa vositasi bo‘lib xizmat qiluvchi semiotik (belgilik) xususiyatga ega bo‘lgan funksional moddiy sistemadir”.

V.M.Solnsev

Boduen de Kurtene.

A.Shleyxer.

F. de Sossyur.

№100 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

O‘zaro shartlangan va bir-birini taqozo etuvchi unsurlardan iborat butunlik nima?

Sistema.

Sath.

Struktura.

Tartib.

№101 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Qachon lingvistik sath tushunchasi maydonga keldi?

XX asrning 50-yillaridan boshlab.

XIX asrning ikkinchi yarmida.

XIX asr oxiri – XX asr boshlarida.

XX asrning 80-yillarida.

№102 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Tilning sintaktik birliklarini belgilang.

So‘z birikmasi, gap, matn.

Morfema, so‘z birikmasi, gap, matn.

Leksema,sema, semema, frazema.

Morfema, so‘z, so‘zshakl, birikma.

№103 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Tilning oraliq sathlari berilgan qatorni toping.

Morfemik sath, frazeologik sath, so`z yasalish sathi,uslubiy sath.

Lug`aviy sath, morfologik sath, sitaktik sath, uslubiy sath.

Fonetik-fonologik sath, lug`aviy sath, grammatik sath.

Fonetik sath, fonologik sath, leksik sath, grammatik sath.

№104 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Lingvistik sath tushunchasining shakllanishi va ilmiy asoslanishida kimlarni xizmati bor?

L. Yelmslev, Dj. Trajer, Ch. Xokket, K. Payk, Z.Xarris.

F. de Sossyur, Ch. Xokket, Boduen de Kurtene, K. Payk.

Z.Xarris, A.Shleyxer, Dj. Trajer, F. de Sossyur.

Ch. Xokket, Boduen de Kurtene, K. Payk, A.Shleyxer.

№105 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;

Sistemaga xos bo‘lmagan xususiyatni belgilang.

Bo‘linmaslik.

Bo‘linuvchanlik.

Ochiqlik.

Substatsionallik.

№106 Fan bobi – I; Fan bo’limi – 1;