Основные термины информационной безопасности

Cryptographic system 
Kriptoqrafik sistem – 
şifrləmə və deşifrləmə vasitəsini təmin etmək 
üçün birg
ə istifadə edilən sənədlər, qurğular, avadanlıq və əlaqədar 
texniki vasit
ələr. 
 
Cryptography 
Kriptoqrafiya 
− informasiyanın anlaşılmaz şəklə çevrilməsinin, 
h
əmçinin informasiyanın qavrayış üçün yararlı şəklə bərpa 
edilm
əsinin prinsipləri, vasitələri və metodları. “Kriptoqrafiya” sözü 
kryptos (“gizli”) v
ə graphos (“yazı”) yunan sözlərindən yaranmışdır. 
Şifrləmə proseduru adətən müəyyən kriptoqrafik alqoritmdən və 
açardan istifad
əni nəzərdə tutur. 
 
CSI/FBI Survey 
Kompüter cinay
ətləri və təhlükəsizlik üzrə icmal – Kompüter 
T
əhlükəsizliyi İnstitutu (Computer Security Institute, CSI) və 
Federal T
əhqiqat Bürosu (FTB) tərəfindən nəşr olunur. Kompüter 
T
əhlükəsizliyi İnstitutu FTB-nin San-Fransiskodakı Kompüter 
müdaxilələri bölməsi (ing. Computer Intrusion Squad) ilə birlikdə 
on ill
ər ərzində tədqiqatlar aparır və hər il “Kompüter cinayətləri və 
t
əhlükəsizlik” icmalları buraxır; məqsəd biznes, təhsil, səhiyyə 
mü
əssisələrində və dövlət orqanlarında məlumatlandırma 
s
əviyyəsini yüksəltməkdir. İcmalın əsas hədəfi ABŞ-da illik 
kompüter cinay
ətlərinin növlərini və miqyasını aydınlaşdırmaq və 
kibercinay
ətkarlıq meyllərini əvvəlki illərlə müqayisə etməkdir. 
Cross-site scripting (XSS)
Saytlararas
ı skript – veb sistemlərinə hücum növlərindən biri. Veb-
s
əhifəyə zərərli kodun yerləşdirilməsinə və bu kodun bədniyyətlinin 
veb-serveri il
ə qarşılıqlı əlaqəsindən ibarətdir (zərərli kod veb-
s
əhifəni açan istifadəçinin kompüterində yerinə yetirilir). Zərərli 
kodu veb-serverd
ə olan boşluqdan və ya istifadəçinin 
kompüterind
əki boşluqdan istifadə etməklə veb-səhifəyə 
yerl
əşdirmək olar. 

---

40 
XSS h
ücumlarının dəqiq təsnifatı yoxdur, lakin ekspertlərin çoxu 
XSS-in 
ən azı iki növünü fərqləndirirlər: “əks olunmuş XSS” 
(“reflected XSS”) v
ə “saxlanılan XSS” (“stored XSS”). 
Termin üçün “XSS” 
qısaltması kaskad stil cədvəlləri üçün istifadə 
edil
ən “CSS” (Cascading Style Sheets) qısaltması ilə səhv 
salmamaq üçün istifad
ə edilir.