Oвid haydarov

birlashmalari  tomonidan  davlat  hokimiyati  va  boshqaruvi  organlari 
faoliyatining  amaldagi  qonunlarga  mosligini  aniqlash  va  baholash 
bo‗yicha yuritiladigan faoliyat‖.  
Birinchi  Prezident  Islom  Karimovning  2010  yil  12  noyabrda  e‘lon 
qilgan  ―Mamlakatimizda  demokratik  islohotlarni  yanada  chuqurlashtirish 
va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi‖da jamoatchilik nazorati 
to‗g‗risidagi  qonunni  qabul  qilish  zarurligi  alohida  ta‘kidlangan  edi: 
―Davlat  hokimiyati  va  boshqaruvi  organlari  tomonidan  qonun 
hujjatlarining  ijro  etilishi  ustidan  jamiyat,  fuqarolik  institutlari  nazoratini 
amalga  oshirishning  tizimli  va  samarali  huquqiy  mexanizmini  yaratishga 
qaratilgan 
«O‗zbekiston 
Respublikasida 
jamoatchilik 
nazorati 
to‗g‗risida»gi Qonunni qabul qilish fursati yetdi‖
1
. 
Respublikamizda  demokratik,  huquqiy  davlat  qurish  va  fuqarolik 
jamiyatini  shakllantirish  jarayonida  fuqarolik  jamiyati  institutlarini 
rivojlantirish,  mazkur  institutlar  faoliyatini  yanada  faollashtirish, 
jumladan,  fuqarolik  jamiyati  institutlarining  davlat  organlari  faoliyati 
yuzasidan  jamoatchilik  nazoratini  kuchaytirish  masalasi  muhim  o‗rin 
tutadi.  Jamoatchilik  nazoratini  amalga  oshirish  uchun  birinchi  navbatda 
uning  huquqiy  asoslarini  yaratish  zarur  edi.
  Sh
uning  uchun  O‗zbekiston 
Respublikasining  2014  yil  16  aprelda  qabul  qilingan  Qonuni  bilan 
O‗zbekiston  Respublikasi  Konstitutsiyasining  32-moddasiga  quyidagicha 
o‗zgartish va qo‗shimchalar kiritildi: “... shuningdek davlat organlarining 

---

142 
 
faoliyati ustidan jamoatchilik nazoratini rivojlantirish va takomillashtirish 
yo„li  bilan  amalga  oshiriladi.  Davlat  organlarining  faoliyati  ustidan 
jamoatchilik nazoratini amalga oshirish tartibi qonun bilan belgilanadi”
1
 . 
Bosh  Qomusimizda  jamoatchilik  nazorati  normasining  huquqiy  asos 
bilan  mustahkamlab  qo‗yilishi  respublikada  fuqarolik  jamyatini  barpo 
etishda  muhim  qadam  bo‗ldi.  Birinchi  Prezidentning  ―Jamoatchilik 
nazorati‖  to‗g‗risidagi  Qonunni  ishlab  chiqish  to‗g‗risidagi  taklifidan 
keyin  olimlar,  mutaxassislar  va  deputatlarning  hamkorlikda  ish  olib 
borishlari natijasida ushbu Qonunning loyihasi ishlab chiqildi. O‗zbekiston 
Respublikasining  Prezidenti  Sh.Mirziyoyev  ham  o‗zining  bir  qancha 
ma‘ruza  va  nutqlarida  davlat  organlari  ustidan  jamoatchilik  nazoratini 
amalga oshirish huquqiy davlat va fuqarolik jamiyatining muhim elementi 
ekanligini  bir  necha  bor  aytib  o‗tdi.  Jumladan,  Sh.Mirziyoyev  shunday 
ta‘kidlaydi:  “Mamlakatimizda  demokratik  islohotlarni  izchil  amalga 
oshirishda  fuqarolik  jamiyati  institutlari,  nodavlat  notijorat  tashkilotlari, 
ommaviy axborot vositalari alohida o„rin egallaydi. Shu bois jamoatchilik 
nazoratining  ta‟sirchan  mexanizmlarini  rivojlantirish  maqsadida  zarur 
choralar  ko„rishimiz  kerak”
2
.  Ko‗plab  muhokamalardan  so‗ng  nihoyat, 
2018  yil  12  aprelda  ―Jamoatchilik  nazorati‖  to‗g‗risidagi  O‗zbekiston 
Respublikasining Qonuni qabul qilindi.    
Davlat hokimiyati organlari faoliyati ustidan jamoatchilik nazoratini