Oвid haydarov

jamoat tashkilotlari, nodavlat notijorat tashkilotlar, ijtimoiy tashkilotlar, 
jamg‗armalar, uyushmalar kabi nomlar bilan keng ommalashdi. 
Nodavlat  notijorat  tashkilotlar  individlarning  ixtiyoriy  birlashmalaridir. 
Ular  siyosiy  partiyalardan  farq  qilib,  hokimiyatni  egallash,  lavozimlarga 
nomzodlar  ko‗rsatish  bilan  shug‗ullanmaydilar.  Lekin,  ular  hukumat  va 
boshqa  siyosiy  tashkilotlarga  ta‟sir  qilish  uchun  harakat  qiladilar.  Bu 
sohadagi  faoliyat  siyosiy  tashkilotlar  vositasisiz  bo‗lishi  lozim.  Manfaatlar 
guruhlarining harakat usullari davlat organlarini  ishontirish, maslahat berish, 
jamoatchilik    fikrini  shakllantirish,  siyosiy  arboblarga  ijtimoiy  guruhlarning 
ehtiyojlarini  yetkazish,  o„z  manfaatlarini  qondirish  uchun  tashkiliy  tadbirlar 
o„tkazish bilan chegaralanadi
1
. 
Nodavlat  notijorat  tashkilotlarning  funksiyalari  turli-tumandir.  Biroq, 
ularning  asosiy  funksiyalaridan  biri  -  turli  ijtimoiy  guruhlar  va  qatlamlar 
manfaatlarini  artikulyatsiya
2
  qilishdir.  Shuningdek,  nodavlat  notijorat 
tashkilotlar  ko‗plab  ayrim  manfaatlarni  agregatsiya  qilish    (munozaralar  va 
muhokamalar yordamida turli manfaatlarni uyg„unlashtirish va ular o„rtasida 
ma‟lum bir munosabatlar tizimini o„rnatish) faoliyatini ham olib boradi. Bu 
jarayonda  eng  asosiy  va  muhim  ahamiyat  kasb  etadigan,  guruh  a‘zolarining 
keng  qatlamlari  qarashlarini  ifoda  eta  oladigan  manfaatlar  tanlab  olinadi  va 
ularni amalda qondirishning zaruriy chora-tadbirlari ko‗riladi. 
                                                           
1
Қаранг: Орнстейн Н. Демократик жамиятда қонун чиқарувчи ҳокимият ўрни. - Озодлик рисоласи. - Вена: АҚШ информация 
агентлиги,1994.-Б.8-9. 
2
Артикуляция (лот.) - кишиларнинг  бир-бирига ўхшаш манфаатларини гуруҳ ѐки ижтимоий қатлам миқѐсида бирлаштириш. 

---

111 
 
Fuqarolik  jamiyatining  ilk  shakllanish  davri  nodavlat  tashkilotlarning 
paydo  bo‗lishi  bilan  bog‗liqdir.  Siyosiy  tizimda  demokratik  qadriyatlar  keng 
o‗ringa  ega  bo‗lib  borgani  sari  muhim  ijtimoiy  muammolarni  hal  etishda