Oxirgi variant davrlarga bo`lingan

32.Sivilizasiya tushunchasi. hozirgi  vaqtda  «sivilizatsiya»  tushunchasi  ijtimoiy-gumanitar  fanlarda markaziy o‘rin tutmoqda. uning yordamida insoniyat tarixi  jarayonlarining  turli-tuman  kechishi  masalalari  to‘laroq  qamrab  olinadi. tarixan ilk sivilizatsiyaning shakllanishi  miloddan  avvalgi  17 yuzyllikka  to‘g‘ri  keladi. sug‘orma  dehqonchilikka  asos lan- gan  hayot  neolit  inqilobini  yuzaga  keltirgan.  Chorvachilik  va  
dehqonchilikning  kelib  chiqishi  insoniyat  tarixida  birinchi  mehnat  taqsimoti edi. 
dehqonchilikni  yo‘lga  qo‘yishda  murakkab  irrigatsion  ishlarni  bajarish uchun doimiy, o‘troq yashash zarur edi. O‘troqlikka o‘tish  bilan paydo bo‘lgan manzilgohlar anchagina qulayliklarga, ba’zan esa  tashqi devorlarga ega bo‘lganlar. bu esa boyliklar va tajriba nafaqat  jamoa  tasarrufi  ko‘rinishida,  balki  maxsus  predmetlar  (texnika)  shakli  va  miqdori  ko‘rinishida  ham  to‘planib  borganini  anglatadi.  Faoliyat  turlarining  ko‘payishi  natijasida  toshdan,  yog‘ochdan,  suyakdan mehnat qurollari yasash, yerga ishlov berish, chorvachilik  va  dehqonchilik  xomashyolariga  qayta  ishlov  berish,  kulolchilik  buyumlari yasash, uy-joylar qurish va hokazolarga erishildi.  
Hunarmandchilik  va  quruvchilikning  (ikkinchi  va  uchinchi  mehnat  taqsimoti)  maydonga  kelishi  yuqoridagi  jarayonlarning  natijasi  bo‘ldi.  bularning  barchasi  sivilizatsiya  kelib  chiqishining  iqtisodiy  jihati  hisoblanadi.  uning  ijtimoiy  ifodasi  esa  ibtidoiy  kishilarda bo‘lgan zootsentristik, totemistik shakllarni bartaraf etib,  ular  o‘rniga  antropotsentristik,  urug‘  shakllarini  paydo  bo‘lishini  bildirgan. Sivilizatsiya kishisi iste’molchidan universal qadriyatlarni  yaratuvchiga aylangan. uning uchun axloqiy, so‘ngra esa huquqiy  me’yorlar va ularni amalga oshirish uchun ijtimoiy-siyosiy tuzilmalar  
zarur bo‘lgan. 

31.