O‘zbek1ston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi

mavzu. Mineral oziqlanish fiziologiyasi
(o‘simliklarning zahira birikmalari)

Hujayra strukturalari va fermentlar tizimini hosil bo‘lishida fosforli birikmalarning ishtiroki. O‘simliklarning fosforli zahira birikmalari. Kaliy. Kaliyning protoplazma xossalariga, oqsillar sinteziga va fermentlar faolligiga ta'siri. To‘qimalarda ion balansining saqlanishida kaliyning o‘rni.Kalsiy. Hujayra qobig‘ining hosil bo‘lishi, membranalar struktura butunligining saqlanishida kalsiyning ishtiroki. Magniy. Magniy va xlorofill. Magniyni ribosomalarning shakllanishidagi va fosfat guruhlarini ko‘chirishdagi o‘rni. Mikroelementlar. Mikroelementlarning o‘simliklar metabolizmidagi o‘rni. Mis, marganets, molibden, rux, bor va boshqa mikroelementlarning fiziologik roli. Mikroelementlar fermentlar tizimini faollashtiruvchi va prostetik guruh komponentlaridir. Fotosintez va nafas olish jarayoni elektron transport zanjirining shakllanishi va faoliyatida mikroelementlarning ishtiroki. Mikroelementlar va o‘sish jarayoni. Oziqa aralashmalari. Fiziologik nordon va fiziologik asosli tuzlar. Ionlarning o‘zaro ta'siri. Dehqonchilikda o‘g‘itlar qo‘llashning fiziologik asoslari. O‘simliklarni tuproqsiz o‘stirish usullari. Gidroponika.

6. 
   mavzu. Fotosintez fiziologiyasi
   

Fotosintez yashil o‘simliklarning nodir xususiyatidir. Fotosintezning mohiyati va ahamiyati. O‘simlik organizmida energiya va moddalar almashinuvi jarayonlarida fotosintezning o‘rni. Fotosintezning Erdagi hayot uchun ahamiyati. Bargning fotosintetik organ sifatida tuzilishidagi o‘ziga xos xususiyatlari. Barg optik tizim sifatida. Fotosintetik apparatning strukturaviy tuzilishi. Xloroplastlarning ontogenezi va filogenezi. Xlorofillar, fikobilinproteidlar va karotinoidlarning tuzilishi, xossasi, va fotosintezdagi vazifalari. Pigmentlarning funksional va ekologik ahamiyati. Pigmentlar biosintezining regulyasiyasi. Fotosintetik pigmentlar tizimidagi energiyaning migratsiyasi. Fotosintetik birlik. Reaksion markazlar va ularning pigmentlari. Reaksion markazdagi oksidlanish-qaytarilish jarayonlari.Fotosintez elektron transport zanjirining tarkibiy komponentlari. Elektronlarning o‘simlik va bakteriyalardagi siklik va notsiklik oqimi.

7. 
   mavzu. Fotosintezning qorong‘ulik bosqichi
   

Yuksak o‘simliklar fotosintezining elektron transport zanjiri. «Qaytaruvchi kuchning» hosil bo‘lishi. Fotofosforlanish. Fotofosforlanishning asosiy turlari: siklik, notsiklik va psevdotsiklik. Fotosintez energetikasi. Fotosintezning qorong‘ulik bosqichlari. C3 va C4 - o‘simliklarda CO2 gazining birlamchi akseptorlari tabiati. Akseptorlarining regeneratsiyasi. Kalvin sikli. Xetch - Slek Karpilov sikli va SAM metabolizmi. Fotosintez ekologiyasi. Fotosintezning tashqi sharoit va organizm holatiga bog‘liqligi. Fotosintetik jarayonlarning sutkalik va mavsumiy ritmlari. Turli ekologik guruhga mansub o‘simliklar fotosintezining o‘ziga xos xususiyatlari. Sanoat fitotronikasi va yopiq tizimlar sharoitida fotosintez. Fotosintez va o‘simliklarning umumiy mahsuldorligi.

8. 
   mavzu. Nafas olish fiziologiyasi
   

Nafas olish haqidagi ta'limotlarning rivojlanishi tarixi. Hujayrada oksidlanish-qaytarilish jarayonlari va ularning mexanizmlari. Biologik oksidlanish. Nafas olishning biologik ahamiyati. Nafas olishning katalitik tizimlari. Substrat va molekulyar kislorodning faollanishi mexanizmlari. Radikallarning oksidlanish jarayonlaridagi o‘rni. Uglevodlar dissimilyasiyasining asosiy yo‘llari. Glyukoza oksidlanishining pentozamonofosfat yo‘li va uning hujayra konstruktiv almashinuvidagi o‘rni. Glikoliz. Achishning turlari. Krebs sikli, glioksalat sikli. Mitoxondriyalarning elektron-transport zanjiri: strukturasi, asosiy komponentlari va ularning oksidlanish-qaytarilish potensiallari. Oksidlanishli fosforlanish. Substrat darajasidagi va nafas olish zanjiridagi fosforlanishlar. Elektronlar tranportining ATF sintezi jarayoni bilan bog‘lanish mexanizmi. Jarayonning energetik samaradorligi.

9. 
   mavzu. Nafas olish fiziologiyasi
   

Nafas olishning konstruktiv metabolizmdagi ahamiyati va hujayraning boshqa funksiyalari bilan bog‘liqligi. Nafas olish ekologiyasi. Gaz almashinuvining miqdoriy ko‘rsatkichlari. Nafas olishning o‘simlik biologik xususiyatlari, yoshi, to‘qima turi va rivojlanish sharoitiga bog‘liq ligi. Hosilni saqlashda nafas olishning ahamiyati. Anoksiya va nafas olish tizimlarining unga moslashuvi. Nafas olish o‘z-o‘zini boshqaruvchi jarayon.

10. 
    - mavzu. O‘simliklarda moddalar tashiluvi
    

O‘simliklarda moddalar tashiluvi. Ksilemalardagi tashiluv. Floemalardagi tashiluv. O‘simliklarda moddalarni ko‘tariluvchi va tushuvchi oqimlari to‘g‘risidagi tushuncha. Organik moddalarning harakati. Floema elementlari anatomik tuzilishining xususiyatlari. Moddalarning transport shakllari. Floema trasportining boshqarilishi va uning mexanizmi. Moddalar trasportining harorat, suv rejimi, mineral oziqlanishga bog‘liqligi. O‘simlik funksiyalarining integratsiyasida moddalar transportining roli.

10. 
    - mavzu. O‘simliklarning o‘sishi va rivojlanishi fiziologiyasi
    

O‘simliklammg o‘sish va rivojlanishi to‘g‘risida umumiy tushunchalar. O‘sishning umumiy qonuniyatlari. O‘sish turlari: apikal, bazal, interkalyar, radial. O‘sish fazalari: embrional, cho‘zilish, ixtisoslashish (diffirensiatsiya). Hujayra sikli. Chuzilish fazasida hujayraning o‘sishi va auksinlar ta'sirining mexanizmi. Hujayra va to‘qimalarning ixtisoslashishi, determinatsiya jarayoni. O‘simlik hujayrasining totipotentligi. Genom ekspressiyasi. O‘sish ritmi. Sirkadli ritmika. Biologik soatlar. Muhit omillarining o‘sishga ta'siri. O‘sish jarayonlarining boshqarish mexanizmlari. Korrelyativ o‘sish. Fitogormonlar: auksinlar, gibberellinlar, sitokininlar, etilen, abssiz kislotasi (tuzilishi va fiziologik ta'siri). Tabiiy o‘sish ingibitorlari va ta'sir mexanizmlari. Sintetik o‘sish ingibitorlari va stimulyatorlari, ularning amaliyotda qo‘llanilishi.

10. 
    - mavzu. O‘simliklarning harakatlari
    

Hujayra ichki harakatlari. O‘simliklarning harakatlanishi. Yuqoriga o‘sish. Tropizmlar. Nastiyalar. Seysmonastik harakatlar. Harakatlanish usullarining evolyusiyasi. Yuksak o‘simliklarning hayot sikli. Ontogenezning asosiy boskichlari: embrional, yuvenil, voyaga etish, ko‘payish, qarish. Rivojlanishni boshkaruvchi ichki va tashqi omillar. O‘simliklar rivojlanishiga harorat va yoruglikning ta'siri. Yarovizatsiya. Fotoperiodizm. Fitoxrom tizimi. Gullashning gormonal nazariyasi (M.X.Chaylaxyan nazariyasi). Meva va urug‘larning pishishi. Qarish jarayoni.Ajratib olingan murtak, organlar, to‘qimalar, hujayralar, protoplastlarni o‘stirish. Hujayra biotexnologiyasi. O‘simlik hujayralarini o‘stirishdan amaliyotda foydalanish yo‘llari. Protoplastlarni ajratish va o‘stirish usullari.

13. 
    mavzu.O‘simliklarning noqulay omillariga chidamliligi
    

Stress, moslashuv va chidamlilik. Chidamhhk-o‘simhklarning yashash muhitiga moslashuvidir. Ekologik stressga nisbatan o‘simliklar adaptiv reaksiyalarining umumiy tamoyillari. Stress oqsillar. O‘simliklarning kurg‘oqchilikka chidamliligi. Tuproq va atmosfera kurg‘oqchiligi.
O‘simlik to‘qimalarida fiziologik-biokimyoviy jarayonlarning buzilishi. Kserofitlarning kurg‘oqchilik sharoitiga moslashish yo‘llari. Moddalar almashinuvining ortiqcha namlikda buzilishi. Anoksiyaga chidamlilik. Tuproq anaerob mikroorganizmlari faoliyatining faollanishi. O‘simliklarga yuqori haroratning ta'siri. Issiqlikka chidamlilik. Sovuqqa va o‘ta sovuqqa chidamlilik.

13. 
    mavzu. O‘simliklarni chidamliligini oshirish
    

O‘simliklarni chiniqtirish. Yashash muhitining o‘simliklar qishga chidamligiga ta'siri. Qishki-kuzgi faslda boshqa ob-havo sharoitlarining chidamlilikga ta'siri. Tuproqning sho‘rlanishi (sho‘rtob, sho‘rxok). Sho‘rlanish turlari va ularning o‘simlikdagi fiziologik jarayonlarga ta'siri. O‘simliklarning sho‘rga chidamliligini oshirish usullari. O‘simliklarning gazlar va ksenobiotiklarga chidamliligi. O‘simliklarning radiatsiyaga chidamliligi. O‘simliklarning og‘ir metallarga chidamliligi. Chidamlilikning umumiy mexanizmlari va moslashishi jarayonining tuzilishi. Stress fiziologiyasi.

13. 
    mavzu. O‘simliklarning patogenlar va fitofaglardan himoyalanishi
    

O‘simliklarning kasalliklarga chidamliligi. Fitoimmunitet. Fitonsidlar va fenollar. O‘simliklardagi o‘ta sezgir jarayonlar. Fitoaleksinlar. O‘simliklarda hosil qilingan tizimli immunitet. O‘simliklarning fitofaglarga chidamliligi.

3.