O’zbekiston iqtisodiyotini rivojlantirish konsepsiyasida yoritilgan eng muhim muammolardan biri, bu mamlakatning boy mineral-xomashyo resurslaridan rasional va kompleks foydalanishdir

1.2.Suyuq cho’yanga domna pechidan tashqari ishlov berish.
1.2.1.Cho’yan tarkibini tartibga solish.
Domna pechlarida eritilgan va qayta ishlangan cho`yan, shuningdek ferroqotishmalar eritiladi. Vanadiy, marganets, xrom, nikel, titan va boshqalar kabi qimmatbaho aralashmalarni o`z ichiga olgan temir rudasi ishlatilganda, bu tarkibiy qismlarning yuqori miqdoriga ega cho`yan olinadi. Shu bilan birga olingan tabiiy legirlangan cho`yandan okilona foydalanish uchun maxsus texnologiyalar ishlab chiqildi. Po`lat ishlab chiqarish texnologiyasida cho’yan ishlab chiqarish po`lat eritish agregatiga bog’lik bo’lib, ularning kimyoviy tarkibidan kelib chiqib ular o`z markalariga ega. Masalan, koksli cho`yan, martenli cho`yan Ml yoki M2, yuqori sifatli yog’och ko`mirli cho`yan PVD1 yoki PVD2, bessemer cho`yani (ko’p miqdorda kremniyli), Tomas cho`yani (ko’p miqdorda fosfor), va hokazolar.
Bir vaqtning o`zida cho`yan tarkibini belgilaydigan davlat standartlari ishlab chiqildi. Ushbu kompozitsiyalarning asoslari cho`yandan va o’sha paytda mavjud bo’lgan po`lateritish uskunalardan, shuningdek, texnologiyalardan oqilona foydalanish edi. Misol uchun, Ml markali cho`yanda 0,75—1,25% Si, M2 markaligida esa— 0,75% Si bo‗lishi kerak. Marganets tarkibiga qarab cho`yan guruhlarga bo‗linadi (<1,00 % Mn, 1,01 % Mn va boshqalar), fosfor tarkibiga qarabsinflarga (<0,15 % R, <0,20 % R, <0,30 va boshqalar), oltingugurt tarkibiga qarab — kategoriyalanadi (oddiy cho`yan tarkibida <0,03 % S, <0,05 % S, <0,07 % S, yuqori sifatli cho`yanlarda — —<0,015 % S, <0,020 % S yoki <0,025 % S va boshqalar). So’nggi yillarda vaziyat o`zgardi: po`lat ishlab chiqaruvchilarning turli hil talablari bilan bir qatorda zamonaviy metallurgiya ishlab chiqarish endi suyuq cho`yanni domen pechidan tashqari ishlov berishning amaliy usullari bor. Ushbu usullar har bir alohida holatda cho`yanni ushbu po`lat ishlab chiqarish sexi uchun zarur bo’lgan kompozitsiyani ta‘minlaydi.
Cho`yanni domna pechidan tashqari ishlov berishning masadlari uning desulfuratsiyasi, defosforatsiyasi va kremniysizlantirish xisoblanadi. Ba‘zi hollarda qo’shimcha isitish amalga oshiriladi.