O'zbekiston respublik asi oliy va o'rta m axsus ta 'lim vazirligi m irzo ulug bek nom idagi o'zbekiston

targ'ib qilgan. M avlono R iyoziy o'z nutqlarida boshqa notiqlar qatori
xalq og'zaki ijodidan va ayniqsa, badiiy adabiyotdan juda ustalik
bilan foydalangan. U o 'z zamonasining zabardast notig'i, olimi,
pedagog va shoirlaridan bo'lgan.
Husayn Voiz Koshifiy
Kamoliddin Husayn V oiz Koshifiy taxminan 1440 yillarda
Xuroson viloyatidagi Sabzavor shahrining Bayhak kentida tug'ilgan.
Boshlang'ich ma'lumotni Sabzavorda olib, yoshligidanoq notiqlikka
qiziqadi. Shuningdek, adabiyot, matematika, falokiyot, kimyo
74

---

fanlaridan ham to'liq bilimga ega bo'lgan. Buni uning o'sha soha
bilan bog'liq ijodidan kuzatish mumkin. Undagi notiqlik san'atiga
bo'lgan qiziqish tezda el orasida notiq sifatida tanilishiga sabab
bo'ladi. 1455-1468 yillarda Mashhadda Notiqlik san'ati bilan mash-
qul bo'ladi. 1468 yil oxirlarida Xirot shahriga kelib yashay bosh-
laydi. Tarixchi olim Said N a tisiy l2 ning ma'lumotiga ko'ra, Koshi-
fiy Hindistonga boradi. Bu safar haqida aniq ma lumotga ega emas-
miz. Koshifiyning ikki qiz va bir o'g 'il farzandi bo'lgan. O 'g'li
Faxriddin Ali Safiy zom onasining shoiri va olimi bo'lgan.
Koshifiydan anchagina salmoqli ijodiy meros qolgan. U adabi-
yotshunoslik, odob-axloq, tarix, kimyo, matematika, musiqa, notiq­
lik san'ati, din tarixi, tibbiyot va davlatni idora qilishga oid 200 dan
oshiq asarlar yozgan.
Qur'oni Karimni yod bilgan, hadislami xalqqa targ'ib qilishda.
tushuntirishda u mohir notiq bo'lgan. Qur'oni Karim haqida avom
xalqqa tushunarli bo'lishni ko'zlab to'rt kitobdan iborat sharh
yozadi. V oiz Koshifiyning bizgacha etib kelgan “Axloqi M uxsiniy”,
“Risolati Xotamna” (kitobi Xotamnoma), “Anvari Suxayliy”, ya'ni