O´zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi

Operatsion sistema resursların basqarıw sisteması retinde
Operatsion qabıqlar - paydalanıwshınıń operatsion sistemanıń buyrıqları
menen baylanıstı jeńilashtirish ushın arnawlı programmalar. Operatsion qabıqlar juwmaqlawshı
paydalanıwshı interfeysiniń tekstli hám kesteli variantlarına iye.
 Sevisli, qosımsha ornatılǵan programmalar kompyuter bazalıq programmalıq
támiynatınıń keńeyiwi boladı, olardı wazıypalıq belgileri boyınsha tómendegishe
klassifikaciyalaw múmkin:
 Kompyuterdiń jumıs qábiletin diagnostika qılıw programmaları ;
 Kompyuterdi qorǵaw, zálellengen fayllardı tabıw hám qayta tiklewdi
támiyinleytuǵın virusqa qarsı programmalar ;
 Magnitlı disk sırtınıń sapasın tekseriw, mantiiqiy hám fizikalıq dárejedegi
fayllı sistemanıń saqlanıwın baqlaw, disklardı qısıw, disklardıń qamsızlandırıw
nusqaların jaratıw, sırtqı derekler degi maǵlıwmatlardı rezervlestiriw hám
basqalardı támiyinleytuǵın disklarǵa xizmet kórsetiw programmaları ;
Maǵlıwmatlardı arxivǵa jaylastırıw programmaları, olar maǵlıwmatlardı saqlaw
ushın yad kólemin kemeytiw maqsatida informaciyalardı qısıw procesin
támiyinleydi;
Tarmaqqa xizmet kórsetiw programmaları.
Bul programmalardı kóbinese utilitalar dep ataydilar.
Utilitalar- maǵlıwmatlardı islep shıǵıw yamasa kompyuterlerge xızmet
kórsetiw operatsiyaları menen qosımshalar (apparatlı hám programmalı qurallardı
diagnostika qılıw, testten ótkeriw, disk maydanından paydalanıwdı
muwapıqlastırıw, magnitlı diskta buzılǵan informaciyalardı qayta tiklew hám h. q.) ni orınlaw ushın xızmet etedi.
Kompyuterge kirisiw paydalanıwshı login hám parolı arqalı ámelge asıriladı.
Operatsion sistema hám kompyuterdi basqarıw sisteması islewi ulıwma
kompyuterde apparatlar islewinde tómendegilerdi óz ishine aladı : Protsessor, kopyuter yadı, fallar hám kurilmalar. Olardan paydalanıwda álbette isenimli hám nátiyjege ıyelewi kerek.
Resursların basqarıwshısı retinde operatsion sistema tómendegi funksiyalardı
orınlawı kerek:
1. Apparat jaǵdayınıń qadaǵalawı.
2. Apparattan paydalanıw waqıtı hám atqaratuǵın jumısı haqqında qarar qabıl etiń.
3. Qabıl etilgen qarar boyınsha apparat jumısın basqaring.
4. Apparat jumıstı atqarǵannan keyin bas bolsın.
Usınıń menen birge taǵı bir kancha funksiyalardı orınlawı kerek:
- Protsessorni basqarıw funksiyaları
- Yadtı basqarıw funksiyası.
- Fayllardı basqarıw funksiyası.
- Kurilmalarni basqarıw funksiyası.


Juwmaq
Tiykarǵı resurslardan biri protsessor bolıp tabıladı. Bunda protsessor tek Kóp protsessorli sistemalardagina resurs retinde shıǵadı, bir protsessorli sistemalarda bolsa 'rotsessor waqıtı resurs esaplanadı. Onı bólistiriw parallel sxema boyınsha alıp barıladı. Keyingi resurs kórinisi - yad bolıp tabıladı. Ol da bir waqtıniń ózinde bólistiriliwi (yadta bir waqıtta bir neshe process bar bolsa ) hám parallel (yad processlerge gezek menen beriledi) bólistiriliwi múmkin. Sırtqı apparat taǵı bir resurs kórinisi bolıp tabıladı. Tikkeley shaqırıq mexanizmi ámeldegi bolsa, olar bir waqıtta bólistirilediler. Programmalıq modullar da resurslardan biri bolıp esaplanadı. Bir ret paydalaniletuǵın resurslar tek bir ret tuwrı orınlawǵa bolatuǵın




Paydalanilg’an Ádebiyatlar
1. Xalıq aralıq standart ISO / IEC 9945-1 (ANSI / IEEE Std 1003. 1) Ekinshi baspa. 1996 -07-12. Informaciya texnologiyaları - Portativ operatsion sistema interfeysi (POSIX) - 1-bólim: Sistema ámeliy programmalar interfeysi (API).
2. M. I. Belyakov, Yu. I. Rabover, A. L. Fridman. Mobil operatsion sisteması. Katalog. Moskva, " Radio hám baylanıs", 1991 jıl.
3. https://ru.wikipedia.org/ web-sayti.
4. Operatsion tizimlar oqub qo’llanma