O’zbekiston Respublikasi Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti Farg’ona filiali

Kabelsiz aloqa kanallari
Kompyuter tarmoqlarida bazi xollarda kabel orqali ulash o’rniga shuningdek kabelsiz kanallardan xam foydalaniladi. Ularning asosiy afzalligi shundan iboratki, xech qanday kabel yotqizishga xojat qolmaydi. Demak devorlarni teshishga, kabellarni maxkamlashga, folshpol ostidan o’tkazishga yoki osma shipdan va shamollatish yo’llaridan kabellarni o’tkazishga xojat qolmaydi. Shuningdek kabelning uzilgan joyini qidirish va ulashga xam xojat qolmaydi. Yana kompyuterlarni bemalol xonada yoki bino bo’ylab ko’chirish mumkin, chunki komspyuter kabellar bilan bog’lanmagan.
Radiokanal – bu usulda axborot uzatish uchun radio to’lqinlaridan foydalaniladi, shuning uchun bu usulda aloqa yuzlab va xatto minglab kilometrga uzatiladi. Axborot o’tkazish tezligi sekundiga o’nlab megabitgachan etishi mumkun (bu xolda tanlangan to’lqin uzunligi va kodlash usuliga bog’liq). Maxalliy tarmoqlarda radiokanaldan foydalanmaslik sabablari quyidagilar: uzatish va qabul qilish qurilmalari qimmat, shovqindan saqlanish darajasi past, axborotni uzatish vaqtida sir saqlash butkul taminlanmagan va mustaxkamlik darajasi past.
Lekin global tarmoqlar uchun radiokanal ko’pincha yagona vosita bo’lib qoladi, chunki (sputnik – retranslyator) signalni tiklash sputnigi yordamida axborotlarni butun dunyoga uzatishni taminlash nisbatan oddiydir. Uzoqda joylashgan bir necha maxalliy tarmoqlarni o’zaro ulab bir butun tarmoq xosil qilish uchun xam radiokanaldan foydalaniladi. Axborotni radio uzatish turining bir necha standarti mavjud. Bulardan ikki turida to’xtalib o’tamiz.

• Tor spektorda (yoki bir chastotali uzatish) uzatish 46500 m² maydonni qamrashga mo’ljallangan. Bu xoldagi radiosignal metal va temir beton to’siqlardan o’ta olmaydi, shuning uchun bir bino xududida xam aloqa o’rnatishda jiddiy muammo xosil bo’lishi mumkin. Aloqa bu xolda nisbatan sekin amalga oshadi (4,8 Mbit/s atrofida).

  
  

• Bir chastotali uzatishning kamchiligini engish uchun tarqalgan spektorda qandaydir chastota yo’lagini kanallarga bo’lib ishlatish taklif qilinadi. Tarmoq abonentlarining xammasi malum vaqt oralig’ida barobar (sinxron ravishda) keyingi kanalga o’tadilar. Maxfiylikni saqlash uchun maxsus kodlashtirilgan axborot ishlatiladi. Bunday uzatish tezligi unchalik yuqori emas 2 Mbit/s dan oshmaydi, abonentlar orasidagi masofa 3,2 km (ochiq maydonda) va bino ichkarisida 120 metrdan ko’p emas.

  
  

Keltirilgan turlardan xam boshqa radio kanallar mavjuddir, masalan, uyalik tarmoq, xuddi uyali telefon tarmoq printsiplari kabi (ular maydonda teng taqsimlangan signalni qayta tiklash qurilmalaridan foydalanadilar), shuningdek mikroto’lqin tarmog’ida tor yo’naltirilgan uzatishni erdagi qurilmalar o’rtasida yoki sputnik va erdagi stantsiyalar oralig’ida qo’llaniladi.