O'zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovasiyalar vazirligi jizzax politexnika instituti

3.1-jadval. Tajribalar matritsasi.

Tajriba nomeri	A faktor darajalari
	A1	A2	...	Ar
1	x11	x12	...	x1r
2	x21	x22	...	x2r
...	…	…	...	…
i	xi1	xi2	...	xir
...	…	…	...	…
q	xq1	xq2	...	xqr

Ahamiyatlilik darajasi p ning berilgan qiymatida gipotezalarni tekshirish uchun quyidagi hisoblashlarni amalga oshirish lozim bo’ladi.

formula bo’yicha guruh ichidagi dispertsiya hisoblanadi, bu erda i-chi guruhdagi dispersiya bilan ifodalanib, quyidagi tenglikdan aniqlanadi:

Guruhlardagi o’rtacha qiymatlar

tenglikdan aniqlanib, bu erda va yuqorida -chi guruh uchun o’tkazilgan tajribalar soni bo’lib, barcha guruhlar uchun uning qiymati q ga teng.
Guruhlar ichidagi dispertsiya
.
formula bilan ifodalanadi.
Guruhlararo dispertsiya guruhlardagi , o’rtacha qiymatlar va umumiy o’rtacha qiymat orqali quyidagi formula bo’yicha hisoblanadi:

Guruhlararo va guruhlar ichidagi erkinlik darajalariga mos keluvchi Fisher alomati

formula bilan hisoblanadi. Erkinlik darajalarining o’zlari esa quyidagi tengliklar orqali ifodalanadi:
, .
Bu erda  tadqiq qilinayotgan ob’ektlarning umumiy sonini ifodalaydi.
Ahamiyatlilik darajasi p ning tanlangan qiymati hamda erkinlik darajalarining aniqlangan qiymatlariga mos keluvchi Fisherning kritik qiymati taqsimoti nomlanadigan jadvaldan topiladi [51]. taqsimoti jadvalidagi Fisherning kritik qiymati ahamiyatlilik darajasi p ning qiymati hamda taqqoslanadigan dispertsiyalarning erkinlik darajasi sonlariga bog’liq.
Fisher alomatining hisoblangan qiymati va kritik qiymati solishtiriladi. Agar solishtirish natijasida aniqlansa, H₀ gipotez a qabul qilinadi va faktor o’rganilayotgan fizik parametrga ta’sir qilmaydi degan xulosaga kelish mumkin. Aks holda H₁ gipoteza qabul qilinadi.