62
madaniyatshunOslik asOslaRi
madaniy boyligi deyilganda davlatni boshqarishning tarixiy tajribasi, siyosiy
faoliyat vositalari, usullari, siyosiy bilimlarning zahirasi tushuniladi. Amaldagi
siyosiy madaniyat esa jamiyat, sinf, shaxs siyosiy hayotida gavdalanadigan real
madaniyatdir. Amaldagi siyosiy madaniyat amaliyot bilan bog‘langan bo‘lib,
jamiyatning siyosiy-madaniy boyligini yanada rivojlantirishga, boyitishga,
yangi tajribalarni umumlashtirishga asos bo‘ladi.
Jamiyat siyosiy madaniyatida ijtimoiy guruhlar bilan shaxslarning siyosiy
madaniyati o‘zaro bog‘langan holda namoyon bo‘ladi. Jamiyat siyosiy
madaniyati ijtimoiy taraqqiyotning muayyan bosqichiga xos siyosiy va ijtimoiy-
psixologik qadriyatlar, siyosiy tuzilmalar, siyosiy faoliyat usullari kabilarning
yig‘indisidir. Shaxsning siyosiy madaniyati — bu individ tomonidan jamiyatning
siyosiy, mafkuraviy va sotsial-psixologik qadriyatlarini o‘zlashtirish, egallash
va amalga oshirish tizimidir. Shaxs siyosiy faoliyatida ikki xil daraja, ya’ni,
birinchidan, siyosiy madaniyatni bilish, ikkinchidan, uni amaliy faoliyatda
qo‘llash darajasi uzviy aloqada bo‘ladi. Siyosiy madaniyat har ikkala darajaning
yaxlit birligidan tarkib topadi.
Siyosiy madaniyat taraqqiyoti
huquqiy munosabatlar bilan, demakki,
huquqiy madaniyat bilan uzviy bog‘langandir. har qanday jamiyatning huquqiy
tizimi negizini Konstitutsiya tashkil etadi. Konstitutsiya siyosiy hayot subyektlari
o‘rtasidagi aloqalarni tartibga solish bilan chegaralanmaydi, balki shu bilan
birga, siyosiy munosabatlarning yanada takomillashuvi uchun huquqiy shart-
sharoitlar yaratadi. Prezidentimiz I. A. Karimov tomonidan ishlab chiqilgan bozor
iqtisodiyotini shakllantirishning besh tamoyillaridan biri — turmushimiz ning
barcha jabhalarida qonun ustuvorligini ta’minlashdan iborat, deb belgilangan.
huquqiy davlatni barpo etish, avvalambor, siyosiy-huquqiy madaniyatni tarkib
toptirish, rivojlantirish va amalga oshirishdan iboratdir. Darhaqiqat, huquqiy
madaniyatning darajasi yolg‘iz qonunlarni bilish, huquqiy ma’lumotlardan
shunchaki xabardor bo‘lish emas, binobarin, huquqiy madaniyat «qonunlarga
amal qilish va ularga bo‘ysunish madaniyati demakdir»
1
.
Demak, huquqiy madaniyat, bir tomondan, huquqiy ong,
ikkinchi
tomondan, huquqiy munosabatlar va, nihoyat, huquqiy faollikning yaxlit
birlikda namoyon bo‘lishini ifodalaydigan ma’naviy qadriyatlar tizimidir.
Shunday qilib, milliy mustaqillikka erishgan mamlakatimizda siyosiy
madaniyatni tarkib toptirish istiqlol bergan buyuk ne’matlarning mohiyatini
tushunishga, qadrlashga va himoya qilishga da’vat etilgandir. Jamiyatimiz
siyosiy madaniyatining oliy maqsadi va tarixiy vazifasi kishilarimizning siyosiy
madaniyati, ongini shakllantirish, faol siyosiy pozitsiyaga ega bo‘lishini ta’minlash,
istiqlol yo‘lidan borayotgan davlatimizning kuch-qudratini yanada oshirishga
qaratilgandir. Prezident I. A. Karimov Oliy Majlis Qonunchilik palatasining birinchi