O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim

M U N D A R I J A

Kirish ………………………………………………………………………	3
I BO‘LIM. IQTISODIY TARAQQIYOTNING UMUMIY ASOSLARI
1-bob. Iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti va o‘rganish usullari	11
1.1.Iqtisodiyot va uning bosh masalasi ………………………………….....	11
1.2.Iqtisodiyot nazariyasining fan sifatida shakllanishi va rivojlanishi	22
1.3.Iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti va vazifalari ………….......	28
1.4.Iqtisodiy qonunlar va kategoriyalar …………….....……………………	32
1.5.Iqtisodiy jarayonlarni ilmiy bilish usullari …………………….	34
2-bob. Ishlab chiqarish jarayoni va uning natijalari …………………	44
2.1. Ishlab chiqarish omillari va infratuzilmasi……………………………	46
2.2. Ishlab chiqarish jarayonining mazmuni……………………………….	54
2.3. Xizmat ko‘rsatish ishlab chiqarishning tarkibiy qismi sifatida ………	60
2.4. Ishlab chiqarishning umumiy va pirovard natijalari……………………	68
2.5. Ishlab chiqarish imkoniyatlari va uning chegarasi …………………….	83
2.6. Ishlab chiqarish samaradorligi va uning ko‘rsatkichlari ……………	87
3-bob. Ijtimoiy-iqtisodiy tizimlar va mulkchilik munosabatlari….	96
3.1. Ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot bosqichlari va ularni bilishga bo‘lgan turlicha yondashuvlar ……………………………………………………..	96
3.2. Iqtisodiy tizimlar va ularning turli modellari …………………	103
3.3. Mulkchilik munosabatlarining mohiyati va iqtisodiy mazmuni. …......	106
3.4. Mulkchilikning turli shakllari va ularning mazmuni …………...........	409
3.5. O‘zbekistonda mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish maqsadi, yo‘llari va usullari…………………………..	112
4-bob. Tovar-pul munosabatlari - bozor iqtisodiyotining asosidir …	128
4.1. Natural ishlab chiqarishdan tovar ishlab chiqarishga o‘tish va uning rivojlanishi …………………………………………………………………	128
4.2. Tovar va uning xususiyatlari …………………………………………	132
4.3. Qiymat to‘g‘risidagi turli xil nazariyalar ……………………………	140
4.4. Pulning kelib chiqishi, mazmuni, vazifalari va bozor iqtisodiyotidagi roli ………………………………………………………………………….	146
4.5. O‘zbekistonda milliy valyuta – so‘mning muomalaga kiritilishi va uning barqarorligini mustahkamlash yo‘nalishlari ………….............	154

II BO‘LIM. BOZOR IQTISODIYOTI NAZARIYALARI
5-bob. Bozor iqtisodiyotining mazmuni va amal qilishi ………………..	163
5.1. Bozor iqtisodiyotining mazmuni va asosiy belgilari …………	163
5.2. Bozor iqtisodiyotining afzalliklari va ziddiyatlari ……………………	168
5.3. Bozor va uning vazifalari ……………………………………….........	173
5.4. Bozorning turlari va tuzilishi …………………………………………	178
5.5. Bozor infratuzilmasi va uning unsurlari …………………………........	183
6-bob. Bozor iqtisodiyotiga o‘tish davri va uning O‘zbekistondagi xususiyatlari ………………………………………………………………	191
6.1. O‘tish davrining mazmuni. Bozor iqtisodiyotiga o‘tish yo‘llari……..	191
6.2. O‘zbekistonda bozor iqtisodiyotiga o‘tish tamoyillari va xususiyatlari	196
6.3. O‘zbekistonda bozor islohotlarini amalga oshirish va uning asosiy yo‘nalishlari …………………………………………………………….	201
7-bob. Talab va taklif nazariyasi. Bozor muvozanati…………………..	209
7.1. Talab tushunchasi va uning miqdoriga ta’sir qiluvchi omillar. Talab qonuni ……………………………………………………………………	209
7.2. Taklif tushunchasi. Taklif miqdoriga ta’sir qiluvchi omillar. Taklif qonuni …………………………………………………………………	215
7.3. Talab miqdori va taklif miqdori o‘rtasidagi nisbatning o‘zgarishi. Bozor muvozanati …………………………………………………………	219
7.4. Iste’molchi xatti-harakati nazariyasi ……………………………........	226
8-bob. Raqobat va monopoliya …………………………………………	238
8.1. Raqobatning mazmuni, shakllari va usullari…………………………	238
8.2. Monopoliyalarning iqtisodiy asosi va turlari ………………………	247
8.3. O‘zbekistonda raqobatchilik muhitini shakllantirish va monopoliyaga qarshi qonunchilik …………………………………………………………	256
9-bob. Narxning mohiyati va shakllanish xususiyatlari………………	265
9.1. Bozor iqtisodiyoti sharoitida narxning mazmuni va vazifalari. Narx darajasiga ta’sir etuvchi omillar ……………………………….…………	265
9.2. Narx turlari va ularning mazmuni……………………………………	272
9.3. Raqobatning turli ko‘rinishlari sharoitida narxning shakllanishi ….	275
9.4. O‘zbekistonda narx siyosatining o‘ziga xos xususiyatlari ……………	282
10-bob. Tadbirkorlik faoliyati va tadbirkorlik kapitali ………………	291
10.1. Bozor iqtisodiyotida tadbirkorlik faoliyatining mazmuni, vazifalari va rivojlanish shart-sharoitlari …………………………………………………	291
10.2. Tadbirkorlik faoliyati shakllari, ularni tashkil etish va boshqarishning	295

bozor tizimi …………………………………………………………………
10.3. O‘zbekistonda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning yanada erkinlashtirilishi va rag‘batlantirilishi …………………………………	302
10.4. Tadbirkorlik kapitali va uning harakat bosqichlari…………………	306
10.5. Tadbirkorlik kapitalining aylanishi. Asosiy va aylanma kapital…	310
10.6. Asosiy kapitalni takror ishlab chiqarish va undan foydalanish samaradorligi ………………………………………………………………	314
11-bob. Korxona (firma) xarajatlari va foydasi………………………..	323
11.1. Bozor iqtisodiyotisharoitida da ishlab chiqarish xarajatlarining mazmuni va tarkibi ………………………………………………………	323
11.2. Ishlab chiqarish xarajatlarining o‘zgarish tamoyillari va omillari ……	332
11.3. Foydaning mazmuni va taqsimlanishi ………………………………	338
11.4. Foyda normasi va massasi, ularning oshishiga ta’sir etuvchi omillar ...	343
12-bob. Ish haqi va mehnat munosabatlari ……………………………	352
12.1.Yaratilgan mahsulot va daromadlarning taqsimlanish tamoyillari ..……	352
12.2.Ish haqining iqtisodiy mazmuni………………………………………	355
12.3.Ish haqini tashkil etish shakllari va tizimlari………………………	361
12.4.Mehnat munosabatlarining iqtisodiy mazmuni va kasaba uyushmalarining roli ………………………………………………………	366
13-bob. Agrar munosabatlar va agrobiznes………………………………	376
13.1.Bozor iqtisodiyoti sharoitida agrar munosabatlarning mazmuni. Qishloq xo‘jaligida ishlab chiqarishning xususiyatlari ……………………	376
13.2.Renta munosabatlari …………………………………………………	383
13.3.Agrosanoat integratsiyasi va agrobiznes ……………………………	391
13.4.O‘zbekistonda agrar islohotlarni amalga oshirish va yanada chuqurlashtirishning asosiy yo‘nalishlari …………………………………	393
13.5. Klaster – xo‘jalik yuritish va agrosanoat integratsiyasini amalga oshirishning samarali tizimi ………………………………………………	401
III BO‘LIM. MILLIY IQTISODIYOT (MAKROIQTISODIYOT) NING AMAL QILISH VA RIVOJLANISH QONUNIYATLARI
14-bob. Milliy iqtisodiyot va uning makroiqtisodiy o‘lchamlari. Yalpi milliy mahsulot va uning harakat shakllari …………………………….	412
14.1.Milliy iqtisodiyotning qaror topishi va uning makroiqtisodiy ko‘rsatkichlari ………………………………………………………………	412
14.2.Milliy mahsulotning mazmuni, tarkibiy qismlari va harakat shakllari ..	417

14.3.Yalpi ichki mahsulotni hisoblash usullari ……………………………	425
15-bob. Yalpi talab va yalpi taklif ………………………………………	436
15.1.Yalpi talab tushunchasi va uning hajmiga ta’sir qiluvchi omillar……	436
15.2.Yalpi taklif tushunchasi, uning hajmi va tarkibiga ta’sir etuvchi omillar ………………………………………………………………………	445
15.3.Yalpi talab va yalpi taklif o‘rtasidagi muvozanat va uning o‘zgarishi ...	449