O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi a’zam xoliqov

ommaviy, 
an’anaviy va diagnostik 
metodlar. 
Ommaviy metod
sifatida dialektikaning asosiy qonuniyatlari — 
insonning miqdor o‘zgarishlaridan sifat o‘zgarishlariga o‘tishi, qarama-
qarshiliklar birligi va kurashi, inkorni inkor etish qonuniyatlaridan foyda-
laniladi. Uning asosiy xususiyati shundaki, ular hech qanday istisnosiz, 
obyektiv reallikning barcha hodisalarini tahlil qilish uchun qo‘llaniladi, 
shu bilan birga, o‘qituvchilarga faqat so‘nggi natijalarni aniqlashtirib 
olishni talab etadi va o‘rganiladigan obyekt to‘g‘risida aniq ma’lu-
motlarni beradi. 
Tarbiya ko‘rganlikni aniqlashning 
an’anaviy metodi
ni amalga oshi-
rish yanada aniq natijalarni olishga imkoniyat yaratadi. Ular allaqachon, 
etarli darajada ishlab chiqilgan va turli toifadagi o‘qituvchilar tomonidan 
qo‘llanilmoqda. Amaliyotda olib borilayotgan faoliyatlar natijasida, ku-
zatish metodi birmuncha maqbul hisoblanadi. Ushbu metod insonning 
shaxsiy faoliyati xususiyatlarini, ularning tabiiy (ilmiy, o‘yinli, kasbiy 
faoliyat va boshqalar) shart-sharoitlarda namoyon bo‘lishini tahlil qilish 
asosida o‘rganib chiqish tushuniladi. U o‘quvchilarning tarbiya ko‘rgan-
lik darajasi to‘g‘risida xulosa chiqarishga imkoniyat beradigan xatti-hara-
katlari, xulq-atvorini muhokama qilishi, shaxsiy xususiyatlarida namoyon 
bo‘lishini tavsiflaydigan dalillarning tizimli, maqsadga muvofiq jam-
lanishini ko‘zda tutadi. 

---

257 
Tarbiya ko‘rganlikning eng ko‘p foydalaniladigan uslubi 
diagnostik 
metod 
bo‘lib, unda faoliyat individual diagnostik suhbat tariqasida olib 
boriladi. Ushbu metod pedagogik aniqlash (diagnostika) nuqtai nazaridan 
o‘quvchining tarbiya ko‘rganlik darajasini o‘zi, atrof-muhitdagi kishilar 
va obyektiv real hodisalar to‘g‘risida bildirgan fikr-mulohazalari asosida 
baholab, mazmunini tahlil qilish asosida o‘rganishdan iboratdir. Diag-
nostik metod asosida o‘qituvchi nafaqat o‘quvchining ichki dunyosi, 
uning qarashlari, ishonchlari, ideallarini chuqur anglab yetishi, balki ijo-
biy intilishlarini qo‘llab-quvvatlashi, uni mavjud muammolarni hal etish-
ga yo‘naltirishi, foydali ishlarga ruhlantirishi, yo‘l qo‘yilgan kamchilik-
larga e’tibor qaratishi va ularni bartaraf etishga yordam berish imkoniya-
tiga ega bo‘ladi. 
Umumiy guruhning so‘nggi tarbiya metodi sifatida faoliyat natija-
larini tahlil qilish uslubi ishtirok etadi. U o‘z mohiyatiga ko‘ra, o‘quv-
chining tarbiya ko‘rganlik darajasini u amalga oshirayotgan ijtimoiy va 
boshqa foydali mehnat faoliyatini tahlil qilish asosida o‘rganishdan 
iborat. Mazkur uslub o‘qituvchi tomonidan tarbiyalanuvchilarning xatti-
harakatlari va qiziqishlari, ta’lim