falsafasi. Ilk Uyg‘onish davri. Uyg‘onish davri dunѐqarashining o‘ziga xos xususiyatlari. Renessans gumanizmi. Jamiyat va shaxs. Uyg‘onish tarixiyligi. Tarixiy vaqtning kashf etilishi. Uyg‘onish davri tarixiy fikrining asosiy yo‘nalishlari. Gumanistlar tomonidan ilgari surilgan yangi tarixiy davrlashtirish – Antik (qadimiy) davr, O‘rta
asrlar va Yangi zamon. Tarixning diniy konsepsiyasidan chekinish. Ratsionalistik paradigmaning paydo bo‘lishi. YAgona va o‘zgarmas inson tabiatining muammosi va bundan kelib chiqadigan universal qonunlarni qidirish. Tyurgo va Kondorsening ijtimoiy taraqqiѐt qonuni haqidagi qarashlari. Tarixiy rivojlanish sharoitida hokimiyat tabiati, davlat hokimiyati va tartib shakllari haqida turli g‘oyalarning paydo bo‘lishi. J. Vikoning siklik rivojlanish qonunlari haqidagi g‘oyalari. A. Barnav - jamiyat rivojlanishi tufayli qonunlar va munosabatlarning eskirishi. Volter - tarixdagi buyuk shaxsning roli. Monteske - geografik sharoitlardagi farq. Golbax - "fikrlar dunѐni boshqaradi". Bekonning insoniy bilimlarni she’riyat, tarix va falsafaga ajratishi. Dekart - "tarix haqiqiylikdan qochish sifatida", tarixiy skeptitsizm, tarixning ziddiutilitar g‘oyasi, tarix tasavvur o‘yinidir. Kartezianlikning paydo bo‘lishi. Ziddikartezianlik - Lokk, Berkli, YUm. Ma’rifat davri tarix falsafasining asosiy yutug‘i - taraqqiѐt g‘oyasi.
5-mavzu. Evropa mamlakatlarining YAngi davr tarixfalsafasivametodologiyasi Ilmiy tafakkur ostonasida. Romantizm. J.J.Russoning ijtimoiy-siѐsiy qarashlari. I.G. Gerder va uning dunѐ tarixi falsafasi haqidagi g‘oyalari. Nemis klassik falsafasining tarixiy va falsafiy g‘oyalari. I. Kant, I.G. Fixte. F. SHiller. F.V. SHellingning tarixiy va falsafiy qarashlari. G.V.F.Gegel tarix falsafasi. Tarixiy tafakkur turlari. Tarixda idrok. Tarix asosi. Tarixiy taraqqiѐt va erkinlik. Tarixda inson. T. Karleyl - tarixdagi qahramonlarga sig‘inish. K.A.Sen-Simon taraqqiѐt nazariyasi. Tarixiy materializm. K.Marks. Tarixning rivojlanishi tabiiy-tarixiy jaraѐn sifatida. Iqtisodiy omilning roli. Ishlab chiqarish kuchlari va ishlab chiqarish munosabatlari. Pozitivizm. O. Kont va uning asarlari. D.G.Nibur. T.Mommzen. L.Ranke.
