O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti maktabgacha va boshlang’ich ta`lim fakulteti boshlang’ich ta’lim metodikasi kafedrasi
BOB. BOSHLANG’ICH SINF O’QUVCHILARIGA UMUMINSONIY
Yüklə 167,6 Kb.
|
|
BOB. BOSHLANG’ICH SINF O’QUVCHILARIGA UMUMINSONIY
QADRIYATLARNI SINGDIRISH TEXNOLOGIYASI 2.1. Boshlang’ich ta’lim tizimida umminsoniy qadriyatlardan foydalanish Boshlang’ich sinf o’quvchilarini har tomonlama yetuk shaxs qilib tarbiyalashda umuminsoniy qadriyatlardan kyeng foydalanilmoqda. Shuning uchun ham bugungi kun o’quvchilari o’zlarining intyelyektual salohiyatini jadal suratlar bilan oshirib, ma’nan yetuklikka intilib bormoqda. Umumta’lim maktablarida taxsil olayotgan boshlang’ich sinf o’quvchilarni tarbiyalashda ustozlar quyidagilarga e’tibor qaratilmoqda: - o’quvchilarning sog’lig’i muntazam ravishda nazoratda bo’lishi; -
- uyga byerilgan vazifalarni bajarishda nimalarga e’tibor byeriladi-yu, nimalarga e’tibor byerishmayapti; - tabiatga bo’lgan munosabati; - jamiyatga bo’lgan munosabati; 26
- o’z o’rtoqlariga bo’lgan munosabati; - qiziqishlari; - e’tiqodi; - dunyoqarashi; - ustozlarga bo’lgan munosabati uzluksiz kuzatib boriladi va kyerakli maslahatlar byeriladi. Jahon hamjamiyati Ona vatanimizni shu bilan tan olmoqdaki, bizning yurtimiz boshqa rivojlangan mamlakatlar qatorida tashqi siyosiy va iqtisodiy faoliyatini kyeng qamrovda yuritib kyelmoqda. Yoshlarimiz ma’naviy qadriyatlarimizni, o’z intyellyektual salohiyatini, imkoniyatini o’z yutuqlari bilan dunyo yoshlari oldida namoyish etib kyelmoqda. Bu bilan ular o’z xalqining butun jahonda to’la xuquqli, ma’naviyati yuksak, kyelajagi buyuk millat ekanligini isbotlamoqda. Biz bilamizki, biron bir xalq, jamiyat ma’naviyatsiz rivojlana olmaydi, chunki ma’naviyat jamiyatni doimo bunyodkor g’oyalar bilan ta’minlab turadi. Shuning uchun ham bugungi kunda xalq xo’jaligining barcha sohalaridagi yutuqlar zamirida umuminsoniy qadriyatlar yotadi dyeyishimizga asos bor. Jaxon xalq ta’limi tizimida olib borilayotgan har xil konfyeryensiyalarda, tanlovlarda umuminsoniy qadriyatlar zamirida milliy qadriyatlarimizni kyeng targ’ib qilinishi, o’zbyek xalq ta’limi tizimi o’z islohatlarini, istiqbolli ryejalarini amalga oshirib, yoshlarga kyeng imkoniyatlar yaratib bormoqda. Bu borada xalqning milliy ruhini mustahkamlash va rivojlantirish O’zbyekistonda davlat va jamiyatning eng muhim vazifasi ekanligi Pryezidyentimizning 2006 yil 25 avgustdagi «Milliy g’oya targ’iboti va ma’naviy - ma’rifiy ishlar samaradorligini oshirish to’g’risida» gi qarorida ham alohida qayd etilgan. Shuni alohida ko’rsatib o’tish kyerakki, ota-ona, oila va mahalla, tarixiy xotira, milliy g’urur, komil inson tarbiyasi bilan bog’liq tuyg’u va tushunchalarni yosh avlod qalbi va ongiga eng samarali usullar yordamida singdirish orqali ota-bobolarimizning ezgu orzularini, niyatlarini bugungi kun taraqqiyot talablari bilan uyg’unlashtirilgan holda amalga oshirib borish maqsadga muvofiq bo’ladi. Buning uchun ta’limning eng kichik 27
uzluksiz amalga oshirib borish har bir kunimizning ehtiyoji va zaruriy shartlariga aylanishi kyerak. Umuminsoniy qadriyatlarni yoshlar ongiga singdirish tyez va oson hal bo’ladigan jarayon bo’lmaganligi sababli ham biz bu ishni mumkin qadar oila tarbiyasidan boshlash zaruriyatini yoritishni maqbul dyeb topdik. O’zbyek oilalari syerfarzand bo’lganligi bois ham ularning sohib va sohibalari bolajon xalq dyeb e’tirof etiladi. Ota-bobolar myerosini aynan yoshlarga byeshikdan boshlab o’rgatib borish kyerak. Ana shundagina yoshlar o’z ota-bobolari singari buyuk insonlar bo’lib yetishadi. Bunga tarixdan misollar juda ko’p. Al-Xorazmiy, Ibn Sino, A.Navoiy, A.R.Byeruniy, Imom Buxoriy, Bobur, Nodira, Uvaysiy kabi buyuk shaxslarning faoliyatiga nazar tashlasak, ularning barchasiga oiladan boshlab katta e’tibor byerilganligi o’z tasdig’ini topadi. Yoshlikda olingan bilim o’z samarasini byergan. Shuning uchun ham bugungi kunda ta’lim va tarbiyaning uzluksizligi, uzvuyligini ta’minlash borasida bir qancha ishlar amalga oshirilmoqda. O’zbyekiston ta’lim tizimiga, unda olib borilayotgan islohatlarga ryeal qaraydigan bo’lsak, bir qator yutuqlar bilan birgalikda ayrim kamchiliklar uchrab turibdi. Bunday kamchiliklarga quyidagilarni ko’rsatib o’tish mumkin: - ta’lim va tarbiya jarayonlarida Umuminsoniy qadriyatlardan unumli foydalanilmayotganligi; - oila va ta’lim muassasalari o’rtasida hamkorlikning yaxshi yo’lga qo’yilmaganligi; - ta’lim uzluksizligini ta’minlash jarayonlarida ayrim uzulishlar borligi; - mumtoz adabiyotlarning tarjimalarida hamma uchun tushunarli bo’lmagan jumlalar ko’pligi; - fanlarni bir biri bilan to’ldirish, intyegrasiyalash holatlarida uchraydigan ishonarsiz, asossiz holatlar; - boshlang’ich ta’lim darsliklarining tyez almashtirilib turishi kabi holatlar bugungi kunda salbiy ko’rinishga ega. Bunday salbiy holatlardan forig’ bo’lish uchun esa DTS (davlat ta’lim standartlari) larning talablarini to’liq bajarish kyerak bo’ladi. Shundan kyelib chiqib, biz o’z ilmiy izlanishlarimizda umuminsoniy qadriyatlardan 28
maqsad qilib olganmiz. Umuminsoniy qadriyatlardan ta’lim-tarbiya jarayonlarida kyeng foydalarish uchun quyidagilarga e’tiborni qaratish maqsadga muvofiq dyeb hisoblaymiz: Yüklə 167,6 Kb. Dostları ilə paylaş:
|