O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona politexnika instituti r. J. Tojiev, R. X. Mirsharipov
– BOB. TEXNOLOGIK TASHISH MASHINALARIDAN
Yüklə 8,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
17 – BOB. TEXNOLOGIK TASHISH MASHINALARIDAN
FOYDALANISH ASOSLARI 17.1. Mashinalardan texnik foydalanish tushunchasi Ishlab chiqarish sohalarida uzluksiz yuk tashish mashinalari, yuklagichlar, o’zi yurar qurilish kranlari, maxsus transport mashinalari va boshqa mexanizatsiyalashgan qurilish-montaj uskunalaridan iborat katta mashinalar parkidan foydalaniladi. Kimyoviy sanoat va qurilish materiallari ishlab chiqarish sohasidagi texnika taraqqiyoti mashinalar quvvatini oshirdi va tuzilishini takomillashtirish, ko’pgina mashinalarda hajmiy gidrouzatmalarni qo’llash, ularni boshqarishning avtomatlashtirish va gidrofikatsiyalash, elektron va mikroprotsessorlarni qo’llash, amalda qo’llanilayotgan bir kovshli ekskavatorlar bazasida manipulyatorlarni tashkil qilish kabi katta o’zgarishlarga olib keldi. Mavjud mashinalar parki va ularning texnik darajasi ishlab chiqarishning barcha bosqichlarini mexanizatsiyalash qurilishning intensiv rivojlanishiga, ishlab chiqarish unumdorligini oshishiga, mehnat va material resurslarini tejashga imkon beradi. Mashinalar tuzilishining murakkablashuvi va qurilish mashinalaridan foydalanishning o’sishi, mashinalar sifatini doimo yaxshilash yoki ularni uzoq vaqt kam mablag’ sarflab yuqori unumdorlikka ishlatish bilan bog’liq. Bu vazifalar mashinalardan texnik va ishlab chiqarish maqsadlarida foydalanishga oid bo’lgan tadbirlar yig’indisi bilan hal qilinadi. Mashinalardan ishlab chiqarish maqsadlarida foydalanish deganda, mashinalar turini tanlash, ularni joylashtirish va kompleks mexanizatsiyalashning texnologik sxemalarini aniqlash tushuniladi. Texnik foydalanish – bu mashinalardan foydalanishda ularning sifatini ta’minlash, mashinalarni qabul qilish, topshirish, sinash, montaj va demontaj, transportirovka qilish, saqlash va saqlashga tayyorlash, texnik qarov va ta’mirlash, zaruriy materiallar va ehtiyot qismlar bilan ta’minlash va boshqa tadbirlardan iborat butun bir tuzilmadir. Yangi mashinalar ta’mirlash yoki tiklashdan keyin, shuningdek, mashinalar bir tashkilotdan boshqa tashkilotga o’tkazilganda maxsus tekshiruv orqali qabul qilinadi. Mashinalarni qabul qilayotganda quyidagilar tekshiriladi: mashinaning maxsus hujjatlari-pasporti, undan foydalanish bo’yicha tavsiyalar va texnik tushuntirish yozuvi, hujjatlashtirilgan kitoblari (Davlat nazorati organlari nazoratidagi 215 mashinalar uchun), ularda mashinalarning ishlagan mashina-soati, o’tkazilgan texnik qarov va ta’mirlashning vaqti va turi, mashinalarning komplektligi, ehtiyot qismlar va asboblar, mashinalarning texnik holati yozilgan bo’ladi. Mashinalarning texnik holati ularning salt yurish, yuksiz va yuk bilan yurishda sinab ko’rish bilan aniqlanadi. Davlat nazorati talablari tadbiq qilinadigan mashinalar foydalanishga qabul qilish va topshirishda statik va dinamik sinash bilan birga to’la texnik ko’rikdan o’tkaziladi. Yangi va kapital ta’mirlashdan chiqarilgan mashinalar foydalanishga topshirilishidan oldin dastlabki sinov (obkatka) dan o’tkaziladi. Sinash vaqtida detallar ma’lum darajada yeyiladi. Sinash rejimi shu mashinani tayyorlagan zavod tomonidan aniqlanadi. Sinov dastlabki paytda salt yurish holida, keyin esa ta’sir etuvchi yukni asta – sekin ko’paytirib olib boriladi. Sinovning oxirgi bosqichida mashinadan 20...25 soat mobaynida yengil rejimda foydalaniladi. Sinov tugagandan so’ng hamma mahkamlash, nazorat va sozlash ishlari olib boriladi, aniqlangan nosozliklar tuzatiladi, moy va boshqa suyuqliklar almashtiriladi. Mashinalarning foydalanishga topshirilishi haqida ularning pasportiga tegishli tartibda yozib qo’yiladi. Foydalanishda bo’lgan har bir mashina ish smenasi so’ngida topshiriladi va qabul qilib olinadi, bunda mashina moylanadi, salt va yuk ostidagi harakati, tormozlar ishi, boshqarish va xavfsizlik uskunalari tekshiriladi. Aniqlangan kamchiliklar tuzatiladi va bu haqida maxsus daftarga yoziladi. Maxsus sharoitlarda va foydalanish rejimlarida mashinalarning butun bir muddat davomida ishga yaroqliligini ta’minlash maqsadida o’tkaziladigan tashkiliy-texnik tadbirlar kompleksi, mashinalarni ta’mirlash va texnik qarovning rejali-ogohlantiruvchi sistemasi (ROS) deyiladi. Bu tadbirlar shuning uchun ham rejali deyiladiki, chunki hamma tadbirlar oldindan rejalashtiriladi, shu bilan birga ogohlantiruvchiki, bu tadbirlar profilaktik xarakterga ega, ya’ni bu tadbirlar mashina detallarini to’satdan yoki vaqtidan oldin ishdan chiqishining oldi olinadi. Bu sistema, foydalanishda bo’lgan har bir mashina uchun tegishli texnik qarov yoki ta’mirlashni berilgan ketma- ketlik va davriylik asosida majburiy rejalashtirishga va o’tkazishga asoslangan. Texnik qarov yoki ta’mirlashning davriyligi mashinalarning ishlagan soatiga qarab belgilanadi. Mashinaning foydalana boshlaganidan boshlab birinchi kapital ta’mirlashgacha bo’lgan ish soati ta’mirlash orasidagi davr deyiladi, mashinalarning bir nomdagi texnik 216 xizmatlar va ta’mirlashlar orasidagi ish soatlari texnik xizmat ko’rsatish va ta’mirlashning davriyligi deyiladi. Texnik xizmat ko’rsatish va ta’mirlashning ROS texnik xizmat ko’rsatish (TXK), joriy (T) va kapital ta’mirlash (K) dan iborat. Texnologik tashish mashinalariga texnik xizmat ko’rsatish va ta’mirlashga oid qo’llanmalarda texnik xizmat ko’rsatish va ta’mirlashning davriylik normalari, miqdorlari, ularning o’rtacha mehnat sarflari va davomiyligi belgilangan bo’ladi. Yüklə 8,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|