O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta Maxsus Ta’lim Vazirligi Islom Karimov nomidagi Toshkent Davlat Texnika Universiteti Geologiya-Qidiruv va Kon-Metallurgiya Fakulteti Marksheyderlik ishi va Geodeziya Kafedrasi Yer Kadastri fanidan

Yer uchastkasining kadastr ma’lumotlarini tayyorlash
13. Yuridik va jismoniy shaxslarning foydalanishida bir nechta yer uchastkasi bo‘lsa, kadastr yig‘majildi ularning har biri bo‘yicha tayyorlanadi, qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan yerlar bundan mustasno.
Qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan yerlarda jismoniy yoki yuridik shaxsga bitta huquqni belgilovchi hujjat bilan ajratilgan bir necha yer uchastkalarini umumlashtirgan holda kadastr yig‘majildi tayyorlanishi mumkin.
14. Yer uchastkasining kadastr yig‘majildini tayyorlashda quyidagi ishlar bajariladi:
yer uchastkasining geodezik o‘lchov natijasida topografik xaritalarini tayyorlash;
er kadastr ma’lumotlari, yer uchastkasiga bo‘lgan huquqlarni tasdiqlovchi va cheklovchi hujjatlar hamda servitutlar mavjudligini o‘rganish;
yer uchastkasini joyida xatlovdan o‘tkazish;
yer uchastkasining chegaralari va umumiy maydonini huquqlarni tasdiqlovchi hujjatlardagi ma’lumotlar bilan solishtirish va ularning farqini aniqlash;
yer uchastkasining amaldagi maydoni huquqlarni tasdiqlovchi hujjatlarda belgilangan maydondan ortiq bo‘lsa, o‘zboshimchalik bilan egallab olingan erning chegarasini kadastr rejasiga tushirish;
ko‘chmas mulk obyektini hisobdan o‘tkazish varaqasida yer haqidagi ma’lumotlarni kiritish.
15. Yer uchastkalari geodezik asboblar yordamida (WGS-84 koordinatalar tizimida) o‘lchovdan o‘tkaziladi. Bunda chegara burilish nuqtalarining koordinatlari aniqlanadi va shartli belgilardan foydalanib, yer uchastkasining elektron raqamli kadastr rejasi tuziladi.
16. Yer uchastkasining elektron raqamli kadastr rejasiga quyidagilar tushiriladi va ma’lumotlar aks ettiriladi:
bino va inshootlar hamda boshqa geografik obyektlar;
yer uchastkasining davlat hokimiyati organlari tomonidan o‘rnatilgan muhofaza zonalari va o‘zboshimchalik bilan egallab olingan yerlarning chegaralari (mavjud bo‘lsa);
chegaradosh yer uchastkalari va ularga bo‘lgan huquq egalarining nomlari.
17. Yer uchastkasining elektron raqamli kadastr rejasi uning maydonidan kelib chiqib, kadastr yig‘majildida tasvirlash uchun qulay masshtablarda tuziladi. Bunda aholi punktlaridagi yer uchastkasining kadastr rejasi 1:500 masshtabdan 1:2000 masshtabgacha, aholi punktlaridan tashqarida joylashgan qishloq va o‘rmon xo‘jaliklari yer uchastkasining kadastr rejasi 1:5000 masshtabda yoki 1:10000 masshtabda tuziladi.
Qishloq va o‘rmon xo‘jaligi yerlari, muhofaza qilinadigan tabiiy hududlar va boshqa shu kabi maqsadlarda foydalanilayotgan yer uchastkalarining elektron raqamli kadastr rejasi mavjud topografik va qishloq xo‘jaligi elektron xaritalaridan foydalanib tuziladi.
Agar yer uchastkasining 1:500 masshtabdan 1:2000 masshtabgacha zamonaviy (aktual) topografik s’yomka materiallari mavjud bo‘lsa, kadastr rejasi ular asosida tuzilishi mumkin.
Yer uchastkasining elektron raqamli kadastr rejasi arxivda saqlash uchun qog‘ozda chop etilib, rejasini tuzgan ijrochi, yer uchastkasiga bo‘lgan huquq egasi tomonidan imzolanadi va chegaradosh yer uchastkalariga bo‘lgan huquq egalari bilan kelishiladi va Yer uchastkasining chegaralarini aniqlash va kelishish dalolatnomasiga (keyingi o‘rinlarda — dalolatnoma) uning ajralmas qismi sifatida ilova qilinadi.
18. Yer uchastkasi joylashgan manzil tez aniqlanishini ta’minlash maqsadida yer uchastkasi joylashgan hudud rejasi tayyorlanadi va kadastr yig‘majildiga kiritiladi. Yer uchastkasi joylashgan hudud rejasi yer uchastkasi tushirilgan, unga yaqin hududlarni o‘z ichiga olgan topografik kartalardan yoki boshqa rejalardan ko‘chirmadan iborat bo‘ladi.
19. Yer uchastkasini xatlovdan o‘tkazish natijasi bo‘yicha quyidagi hollarda yer uchastkasining chegaralari qo‘shni chegaradoshlar bilan kelishiladi:
yangi ajratilgan yer uchastkalarida;
ko‘chmas mulkning bir qismini begonalashtirish natijasida yer uchastkasi bo‘linganda.
Mazkur bandda nazarda tutilgan holatlarda yer uchastkasini kelishish mazkur Nizomga 10-ilovada keltirilgan namunaviy shaklda dalolatnoma tuzish hamda qo‘shni chegaradoshlar tomonidan imzo qo‘yish yo‘li bilan amalga oshiriladi.
20. Dalolatnomada quyidagi ma’lumotlar aks ettiriladi:
yer uchastkasiga bo‘lgan huquqni tasdiqlovchi hujjat nomi, sanasi va raqami;
yer uchastkasining joylashgan manzili — tuman, shahar, shaharcha, qishloq (ovul) va ko‘chaning nomi, uy raqami, agar ko‘chaning nomi va uy raqami bo‘lmasa, qishloq (ovul), mahalla va aholi punktining nomi keltiriladi;
yer uchastkasining chegaralari ta’rifi;
yer uchastkasining umumiy maydoni — hujjatlar bo‘yicha va amalda;
yer uchastkasining yer uchastkasini berish to‘g‘risidagi hujjatlarda belgilangan foydalanish maqsadi va amaldagi foydalanish turi;
qishloq xo‘jaligida foydalanilayotgan yerlarning turlari, bonitet ballari va me’yoriy qiymati;
huquqni tasdiqlovchi hujjatlarda belgilangan muhofaza zonasining maydoni;
yer uchastkasi haqidagi boshqa zarur ma’lumotlar.
21. Dalolatnoma yer uchastkasi yuridik shaxsga tegishli bo‘lsa, uning rahbari yoki ishonchli vakili tomonidan, agar yer uchastkasi jismoniy shaxsga tegishli bo‘lsa, ushbu jismoniy shaxs yoki uning ishonchli vakili tomonidan imzolanadi.
Agar chegaradosh yer uchastkalariga bo‘lgan huquq egasi — jismoniy shaxs uzoq muddatga boshqa joyga ketgan bo‘lsa, yuridik shaxs boshqa tumanda (shaharda) joylashgan bo‘lib, chegaralarni kelishish kuni va vaqti to‘g‘risida ogohlantirilgan bo‘lsa-da, uning rahbari yoki ishonchli vakili kelishish uchun kelmasa, ushbu holat dalolatnomada aks ettiriladi.
Yer uchastkalari chegaralarini aniqlashda yer uchastkasining chegaralari chegaradosh yer uchastkalariga bo‘lgan huquq egasi (egalari) bilan kelishilmagan taqdirda, nizo sud tartibida hal etiladi.
Keyinchalik yer uchastkasiga yoki chegaradosh yer uchastkasiga nisbatan belgilangan huquq turi yoki huquq egasi o‘zgarganda, dalolatnomani qayta tuzish talab etilmaydi, yer uchastkasining chegarasi o‘zgargan holatlar bundan mustasno.
22. Ko‘chmas mulk obyektini hisobga olishda yer uchastkasi bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar aks ettiriladi:
yer uchastkasining joylashgan manzili;
manzil belgilanishi (mavjud, yangi berilgan, o‘zgartirilgan);
manzil berish yoki o‘zgartirishni asoslovchi hujjat;
yer uchastkasining toifasi;
yer uchastkasining nomi;
yer uchastkasining kadastr raqami;
iqtisodiy zonasi;
yer uchastkasidan foydalanish maqsadi;
yer uchastkasining umumiy maydoni (ga);
yer uchastkasiga bo‘lgan huquqni tasdiqlovchi hujjat nomi, sanasi va raqami;
yer uchastkasiga bo‘lgan huquqni tasdiqlovchi hujjat bo‘yicha yer uchastkasining maydoni (ga);
o‘zboshimchalik bilan egallangan yer maydoni;
muhofaza zonalari;
muhofaza zonalarining maydoni (ga);
cheklovlar va servitutlar;
ko‘p yillik daraxtlar bilan egallangan yer maydoni;
yer uchastkasini baholash to‘g‘risida ma’lumotlar;
yer uchastkasiga xos boshqa ma’lumotlar.