Suspenziyalarning xossalari va stabjllash sharoitlari Mikstura - suspcnziyalar yetarli darajada turg‘un boiishi kerak. Bundagi zarrachalarning juda sckin-asta cho‘kishi miksturalarni ichish davrida yetarli darajada to‘g‘ri dozalarga boiish imkoniyatini yaratadi. Shunday boiishiga qaramay, mikstura - suspcnziyalar tarki- bida zaharli va kuchli ta'sir ko‘rsatadigan moddalar bcrilmaydi. Miks- tura - suspcnziyalar shubhasiz, suzilmaydi va filtrlanmaydi. Mikstura - suspenziyalar magistral yozmalar bo‘yicha cxtemporae tayyorlanadi. Suspenziyalarni zollardan farqi diffuziyalanmaydi, ulardagi osmotik bosim va kinetik encrgiyasi, zarrachalarni bctartib harakatlanishi bilan bog‘liq. Shuning uchun suspenziyalar fazani harakati uni dispers daraja- siga, muhitni qovushqoqligi kabi o‘lillarga bog‘liq bo‘ladi (cho‘kadi). Umuman fazani cho‘kish tezligi Stoks formulasi bilan ifodalanishi mum- kin. Modomliki, turg‘unlik qiymat hisoblanib o‘lchov birligi sifatida sedimcntatsiya tezligiga tcskari bo‘lgani uchun Stoks formulasi quyida- gicha ifodalanadi:
Boshqacha qilib aytganda, suspenziyalar turg‘unligi zarrachalar diametrini kvadratiga, dispcrs faza va dispcrs muhitni solishtirma og‘irligini farqiga, tortilish kuchi tezlanishiga teskari, dispersion muhitning qovushqoqligiga to‘g‘ri proporsionaldir. Formulani to‘g‘ri talqin qilinib, amaliyotda qo‘lanilsa, ularning ba'zi bir ko‘rsatkichlari suspenziyalar turg‘unligini oshirishda amaliyotda qo‘llasa bo‘ladi. Buning uchun shunday qilmoq zarurki, d - qiymatini iloji boricha kamaytirish va h - qiymatini mumkin qadar ko‘tarish, muhit qovush- qoqligini oshirish lozim. Ayniqsa, d - qiymatini o‘zgartirsa kuchli ta'sir qiladi. Masalan, dc = l (suv) va dr=2,7 va h=0,OI5 (suv) va zarrachaning radiusi 10 mkm bo‘lsa, I sm ga cho‘kish vaqti 31 soniya, zarracha radiusi 1 mkm — 52 daqiqa 0,1 mkm radiusida bo‘lsa, 86 soatda cho‘kmaga tushadi. Dori moddalar zarrachalari zichligi, kvars zarrachalariga yaqin bo‘lsa, misolda kcltirilishiga, ularga o‘xshash tezlikda cho‘kmaga cho‘kishini ko‘z oldimizga keltirishimiz qiyin emas. Bundan xulosa qilib, suspenziyalarni tayyorlaganda ularning zarrachalarini kattaligi 10 mkm dan oshmaydigan qilib olish kcrak (dorixonadagi suspenziyalar ko‘p dispersli sistcmadir). Shunday qilganimizda mikstura tarkibidagi suspenziya zarrachalari cho‘kmaga cho‘ktirmay, dozalarga bo‘lishda xatolikka yo‘1 qo‘ymasdan, o‘lchab olish uchun yctarli imkoniyat yaratiladi. Dorixonada tayyorlanadigan suspenziyalar uchun Stoks formulasi qo‘lanilib, bunda yuksak darajada dispers sistema saqlagan, zarrachalari qat’iy yumaloq shaklda, butunlay qattiq va tckis bo‘lishi ko‘zda tutilgan.
№ 2-ILOVA
