O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti jurnalistika fakulteti filologiya va tillarni o‘qitish: o‘zbek tili yo‘nalishi



Yüklə 296,96 Kb.
səhifə2/14
tarix09.05.2023
ölçüsü296,96 Kb.
#110064
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14
ravish kurs ishi

Kurs ishi maqsadi: Ravish va uning grammatik xususiyatlari haqida ilmiy-metodik tavsiyalar ishlab chiqish.
Kurs ishi ob’ekti: Ravish va uning grammatik xususiyatlari bilan tanishtirish jarayoni.
Kurs ishi predmeti: Ravish va uning grammatik xususiyatlari bilan tanishtirish ko‘nikmalari
Kurs ishining amaliy ahamiyati. Kurs ishi jarayonida ilgari surilgan fikrlardan, yondashuvlardan hamda samaradorligini ta’minlovchi Kurs ishi natijalaridan pedagogik fanlar bo‘yicha ma’ruzalar tayyorlash, qo‘llanmalar yaratish, shuningdek metodik tavsiyanomalar yaratishda, ish tajribalarini ommalashtirishda samarali foydalanishga xizmat qiladi.
Kurs ishi ishining tarkibiy tuzilishi va hajmi: Ish kirish, 2 bob, 4 bo‘lim, umumiy xulosalar va tavsiyalar, foydalanilgan adabiyotlar ro‘yhatidan iborat.

I BOB. RAVISH VA UNING UMUMIY GRAMMATIK MA’NOLARI
1.1.O‘zbek tilshunosligida so‘z turkumlari hamda ravish so‘z turkumi tadqiqi.
Inson ko‘rgan, eshitgan va his qilgan narsalarini turlarga, guruhlarga ajratadi. Turlarga va guruhlarga ajratish doimo qiyoslash orqali amalga oshiriladi. Qiyoslash inson tabiatiga xos narsa. Masalan, olmani katta-kichikligi, rangi, hidi va hokazolariga qarab turlarga, navlarga boiamiz. Sayyoralarning quyoshga yoki yerga nisbatan joylashishi, katta-kichikligi, h a ro ra ti, atmosferasi va tarkibiga qarab guruhlarga ajratamiz. Lekin guruhlarga, turlarga ajratishning asosiy shartlaridan biri ko‘rilayotgan narsa yoki hodisaning kamida ikkita bo‘lishi lozimligidir. M a ’lumki, tilda rang -barang , son-sanoqsiz so‘zlar bor. Tilshunoslik tarixida olimlar so‘zlarni so‘z turkumlariga ajratishni diqqat markazida ushlaganlar. Tilshunoslik fanining rivojlanib, mukammallashib borishi bilan so‘zlarni turkumlarga ajratish ham takomillashib borgan. Yuqoridagi olma va sayyoralar misolidan ko‘rinib turibdiki, narsa va hodisalami turkumlarga ajratish uchun ma’lum olchov, shart, mezonlar bo‘lishi kerak. So‘zlarni turkumlarga ajratuvchi mezonlar, belgilar to‘g‘risida ko‘p bosh qotirilgan. Bu muammoning yechilish tarixi hozirgi kunda uch asosiy bosqich: strukturalizmgacha boigan davr, strukturalizm davri, strukturalizmdan keyingi, ya’ni hozirgi davrga ajratiladi. Tilshunoslik tarixida strukturalizm oqimi paydo boiguncha, ya’ni o‘tgan asrning 30-yillarigacha bo‘lgan davrda so‘zlami turkumlarga ajratishda asosan uch : so'zlarning leksik-grammatik ma 'nosidan, so 'zlarning morfologik belgilari, ya'ni so‘zning grammatik shaklidan, so ‘zlarning gapdagi sintaktik vazifasidan
foydalanilgan.
S tru k tu ra lis tla r esa faq a t birg in a belgi, y a ’ni s o ‘zlarning disributsiyasidan foydalanishadi. So‘zning distributsiyasi deganda bir so‘zning chap va o‘ng tomonidan sintaktik aloqaga kirishishi mumkin bo‘lgan hamma imkoniyatlari nazarda tutiladi. Bu haqda quyiroq Hozirgi kun grammatikalarida so‘zlarni turkumlarga ajratishda asosan besh belgi:
- so 'zning leksik-grammatik ma ’nosi;

Yüklə 296,96 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin