O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi s. B. Bairova, G. M. Abduraupova
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Katetrlash – qovuqni siydik chiqarish, qovuqni yuvish, unga dori moddasini kiritish yoki tekshirish uchun siydik olish maqsadida qovuqqa katetr kiritishdir. 60. Siydik tuta olmaslik – zahartang bo‘lmasdan siydik chiqarishdir. 136 ТАЯНЧ ИБОРАЛАР 1. Патронаж французча ( патрон – ҳомий , ҳомийлик ) тиббий ижтимоий ёрдам тури бўлиб , уйда амалга ошири - лади . 2. Уйдаги патронаж – шахс ва унинг оиласига уйда бевосита ва маиший ёрдам кўрсатиш бўйича асосий фао - лиятдир . 3. Ахлоқ – бу одамларнинг жамиятдаги ўзларини тута билиш қоидалари бўлиб , жамоанинг ҳаёт тарзига ва жамиятнинг иқтисодий ривожланишига ўзаро боғлиқдир . 4. Бурч – одамларга , жамиятларга нисбатан ўз мажбу - риятларини бажаришдир . 5. Жавобгарлик – тиббий - ижтимоий ходимнинг ўз вазифасини бажариш давомида ўз зиммасидаги мажбу - риятларни тўла адо етиш билан ифодаланади . 6. Қадр - қиммат – бу ўз касбини ижтимоий англаши , касбига бўлган муҳаббати , ўз касбидан ғурурланиши билан бирга , ўз касбий билимларини , иш малакасини доимий оширишга интилишидир . 7. Виждон – бу кишиларнинг ички ахлоқий ўз - ўзини англаши , ўз хулқи учун жавобгарликни ҳис қилиши , ўз фикрига , туйғуларига ва хатти - ҳаракатларига жамият томонидан амал қилинадиган ахлоқ нормаларига нисбатан баҳо беришидир . 8. Номус – умумий маънода кишининг ижтимоий аҳа - миятини , онглилигини , яъни ўз обрўси ва шуҳратини , ўз қадр - қимматини сақлашга интилишини ифодалайди . 9. Тиббий деонтология – ( грекча деон , деонтос – зарур , лозим бўлган ) тиббий ходимларнинг касбий мажбурияти ҳақидаги фандир . 10. Этика – ( грекча этҳос – анъанавий юриш - туриш , ахлоқ ) – фалсафий фан бўлиб , ахлоқ ва ахлоқий муаммо - ларни ўрганади . 11. Эгогения – беморнинг ўзига салбий таъсир кўрсати - шидир . Бу касаллик сабабларини бўртириб кўрсатиш , туш - кунликка тушиш ва бошқача кўринишида намоён бўлади . 137 12. Эгротегиения – беморларнинг бир - бирига салбий таъсири бўлиб , шифохона шароитида жуда катта аҳамиятга эга . 13. Ятрогения – тиббиёт ходимларининг нотўғри хатти - ҳаракатлари ёки муносабатларидан кейин келиб чиқадиган ҳолатлар ( натижада келиб чиқадиган касалликлар ятроген касалликлар дейилади ). 14. Ятропсихогения – беморнинг руҳий ҳолатига таъсир этувчи нохуш ҳолатлар . 15 . Ятрофармокогения – дорилар билан даволаш даво - мида уларнинг бемор организмига салбий таъсир этиши . 16 . Ятрофизиогения – даволаш тадбирларини бемор саломатлигига нохуш таъсир қилиши . 17. K асбий жиноятлар – тиббий ходимнинг беихтиёр ёки атайин бемор саломатлигига , ҳаётига зарар келтириши - дир . 18. Туғилиш – йил давомида туғилганлар сонининг 1000 аҳоли сонига олинган нисбати бўлиб , ҳозирги кунда бу нисбат 15 дан 25 фоизгача ўзгариб туради . 19. Ўлим – йил давомида ўлганлар сонининг 1000 аҳоли сонига олинган нисбати бўлиб , ҳозирги кунда бу нисбат 9 дан 15 фоизни ташкил қилади . 20. K асалланиш – аҳоли саломатлигининг издан чиқиш ҳоллари . 21. Турмуш тарзи – инсоннинг ҳаётдаги яшаши , меҳнат қилиши , дам олиши , даволаниши ва бошқаларни ўз ичига олган тушунча . 22. Билиш – беморнинг ташқи муҳитдан олган билим - ларини таассуротлари ёрдамида таҳлил қилиши , фикр қилишидир . 23. Эмотционал – шахснинг эмотционал хусусиятла - рини : таъсирчанлик , қўрслик , очиқлик ва бошқаларни ифо - далайди . 24. Психоматор соҳа – шахснинг нерв - руҳий ва соматик касалликлар натижасида келиб чиқадиган психоматор ри - вожланиш даражасини , умумий ҳолатини шахс кайфияти , сезгилари ва ҳаракат фаоллигига таъсиридир . 138 25. Ижтимоий - руҳий соҳа – шахснинг фуқ a ролик дунё - қарашини , унинг шахсий ва касбий хусусиятларини , яъни онгини , ўз - ўзига баҳо бериши , ўқитишга нисбатан тириш - қоқлигини акс эттиради . 26. Фаол эшитиш – нафақат нима дейилаётганига эътибор бериш , балки қандай айтилаётганига эътибор бериш демакдир . 27. Асосий инсоний эҳтиёжлар – инсоннинг тирикли - гини таъминлаб берувчи ва саломатлигини сақлашга қара - тилган омилларга бўлган эҳтиёжлари бўлиб , физиологик ва психологик ( руҳий ) эҳтиёжларни бирлаштиради . 28. Асосий физиологик эҳтиёжлар – яшаш учун зарур бўлган – нафас олиш , овқатланиш , уйқу , дам олиш , ҳаракатланиш , физиологик ажратмаларни чиқариш , тана ҳароратини нормал сақлаш , жинсий фаолият ва бошқалар кўзда тутилади . 29 . Психологик ( руҳий ) эҳтиёжлар – деганда инсон ҳаёт фаолияти даврида шаклланган ва инсоннинг шахсий фазилатларини ифодалайдиган эҳтиёжлар тушунилади . 30. Универсал эҳтиёжлар . Турли ёш ва турли шароит - даги барча кишилар учун умумий бўлган эҳтиёжлар бўлиб , бу эҳтиёжлар ўзини - ўзи парвариш қилиш жараёнида ҳосил бўлади , ҳар бир одамнинг ҳаёт тарзига хослиги билан аж - ралиб туради . Ҳар қандай шароитда инсонда асосий физио - логик эҳтиёжлар биринчи даражада аҳамият касб этади . 31. Асосий физиологик эҳтиёжлар деганда яшаш учун зарур бўлган – нафас олиш , овқатланиш , уйқу , дам олиш , ҳаракатланиш , физиологик ажратмаларни чиқариш , тана ҳа - роратини нормал сақлаш , жинсий фаолият ва бошқалар кўзда тутилади . 32. Психологик ( руҳий ) эҳтиёжлар деганда инсон ҳаёт фаолияти даврида шаклланган ва инсоннинг шахсий фазилатларини ифодалайдиган эҳтиёжлар тушунилади . 33 . Модель – андоза , бирор ғояни бажариш учун намуна . 34. Мулоқот – бу сўз , имо - ишоралар ёки белгилар ёрдамида аниқ бир мавзу бўйича маълумот ёки фикр алма - 139 шишдир . Мулоқот жуда кўп одамлар учун ажралмас эҳтиёж ҳисобланади . 35 . Ёпиқ саволлар – қисқа ва аниқ жавобларни ( кўпинча « ҳа » ва « йўқ » жавоблари ) талаб қилади ва асосан суҳбат бошида қўлланилиши маъқул ҳисобланади . 36. Очиқ саволлар – узунроқ ва ўйлашни талаб қилади . Ҳиссиётлар ва хавотирларни тушунтириб беришга имкон беради . 37 . Текширувчи саволлар – аввал айтилган тасдиқни тушунтириб беради . Суҳбат давомида беморни тушунган ту - шунмаганингизни аниқлаб , қўшимча маълумотлар олиш имкониятини беради . 38 . Рағбатлантириш – беморда ўз - ўзига ишонч ҳосил қилиш бўлиб , рағбатлантириш ёрдамида бемор ўз муам - моларини ўзи ҳал эта олишига ишончингизни билидириш демакдир . 39. Мимика – юз мускулларининг ҳаракати . 40. Жестика – тана ўзгариши , гавда тузилиши , юриш , қўл ҳолати , силаб - сийпалаш , итариш каби бутун тананинг ҳаракатланишидир . 41 . Инфекция ( лотинча инфекцио – ифлосланиш , юқиш деган маънони англатади ) – бу касаллик туғдирувчи микро - организмларнинг организмга кириши бўлиб , бунда организм билан улар орасида мураккаб жараёнлар мажмуйи ривож - ланади . 42 . Инфекцион жараён – бу маълум ташқи муҳит шароитларида касаллик қўзғатувчилар таъсирига жавобан организмда юзага келадиган физиологик ҳимоя ва патологик реакциялар мажмуйидир . 43 . Юқумли касаллик – бу биологик , кимёвий , клиник ва эпидемиологик тартибдаги ўзгаришлар ва турли белгилар шаклида юзага келадиган инфекцион жараён ривожланиш - нинг энг охирги давридир . 44. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|