O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi s. B. Bairova, G. M. Abduraupova

Katetrlash
 – 
qovuqni siydik chiqarish, qovuqni yuvish, unga 
dori moddasini kiritish yoki tekshirish uchun siydik olish 
maqsadida qovuqqa katetr kiritishdir. Katetrlash yumshoq va 
qattiq katetrlar yordamida o‘tkaziladi. Yumshoq katetr – 
(ayollarda) uzunligi 25 – 30 sm va diametri 10 mm gacha bo‘l-
gan elastik rezina naychadan iborat. Ishlatishdan oldin katetr-
larni 10 – 15 daqiqa qaynatiladi. Qaynatish natijasida ular asta-
sekin elastikligini yo‘qotishi va yaroqsiz bo‘lib qolishini unut-
maslik kerak. Ishlatilgandan so‘ng ularni iliq suv va sovun bilan 
yaxshilab yuviladi va yumshoq latta bilan artiladi. Rezina kate-
terlar qopqoqli va emallangan hamda uzun shisha qutichalarda 
2% li borat yoki karbol kislota eritmasida saqlanadi, aks holda 
qurib, elastikligini yo‘qotadi va mo‘rt bo‘lib qoladi. 
 
Qattiq katetrlar, ya’ni metall katetr (erkaklarda) ning 
uzunligi 30 sm gacha bo‘lib, katetr o‘q (sterjen) va tumshuqdan 
iborat. 
Siydik qopini
 
katetrizatsiya qilish uchun quyidagi jihozlar 
tayyorlanadi: steril yumshoq katetr, steril 
«
Foleya
»
katetri, 
pinset, vazelin, shpatel, steril qo‘lqoplar, lotok, klyonka, taglik, 
tuvak, shirma, siydik chiqaruv teshik atrofini yuvish uchun 
zararsizlantiruvchi eritmalardan biri, kornsang, doka sharchalar. 
Siydik tuta olmaslik
deb, zahartang bo‘lmasdan siydik 
chiqarishga aytiladi. Bu ko‘pincha bosh yoki orqa miya kasal-
liklarida, yuqumli kasallikka chalingan bemorlarning behushlik 
holatida qovuq va siydik chiqarish kanali kasalliklarida va 
nevrozlarda kuzatilishi mumkin. 
Doim o‘rinda yotadigan bemorlar siydigini tutolmaydigan 
bo‘lsa, ularni qunt bilan parvarish qilish kerak, chunki siydik 

---

117 
ichkiyim, o‘rin - boshlarini ifloslantirishi, ammiak hidi chi-
qarishi, terini bichilishiga va yotoq yaralarni paydo bo‘lishiga 
olib keladi.
Siydik tuta olmaydigan bemorlarga siydikni yig‘ish uchun 
shisha idish yoki rezina sudno tutiladi. Tuvakni t
е
z-tez to‘kish 
va iliq suvda sovunlab yuvish lozim. Siydik yig‘gich devorlarida 
hosil bo‘ladigan ammiak hidi qattiq cho‘kmani eritish uchun 
uni kaliy permanganatning (1 : 5000) yoki xlorid kislotasining 
kuchsiz eritmasi bilan chayish kerak.