O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti “Energetika fakultetining”“issiqlik energetikasi” kafedrasi «Issiqlik energetikasi»

2.Qatlamlarning tarkibi va turlari. 

Quvur yuzalaridagi qatlamlar kimyoviy tarkibi tuzilishi,zichligi va issiqlik o'tkazuvchanlik
koeffisienti bo'ycha turli xil bo'ladi.Qatlamlar nisbatan yumshoqroq, g'ovok uvadalaniladigan
qatlamlardan ,yuzalarga qattiq xuddi emal singari yopishgan xolatlarda bo'lishi mumkin quyqalar ham
tarkibi va fizik xossalari bo'yicha bir – biridan farq qiladi.
Qozon agregatlarida hosil bo'ladigan qatlamlar kimyoviy tarkibiga qarab asosan uch guruhga
bo'linadi.Ishqoriy – er qatlamlari, temirli va misli qatlamlar.Birinchi ishqoriy – er qatlamlariga
kalsiyli va magnitli qatlamlar ya'ni ularning karbonatli, sulfatli, selikatli, fosfatli birikmalaridan hosil
bo'lgan qatlamlar kiradi.
Ikkinchi guruhga temir oksidli Fe
2
O
3
, Fe
3
O
4
Temir fosfatli Fe
3
(PO
4
)
2
, Temir selikatli Na
2
O
Fe
2
O
3
SiO
2
qalamlar kiradi.
Uchinchi guruhga mis metalli va mis oksidli qatlamlar kiradi CuO
2
,Cu
2
O kiradi.Bulardan
karbonatli qatlamlar asosan kristallar shaklida suv qaynamayotgan joylarda.
Ishqoriy bo'lmagan muhitda vujudga keladi.Bu joylar suv ekonamayzeri,turbina kondensatori,
suv qizdirgichlar, ta'minot suvi quvurlari va issiqlik tarmoqlari hisoblanadi.Suvning qaynash
jaroyonida CaCO
3
, Quyqa shaklida vujudga keladi.Sulfatli qatlamlar qattiq va zich hollarda bo'ladi.
Selikatli qatlamlar qiziydigan yuzalarga juda qattiq yopishgan bo'ladi.Qozon suvida fosfat va
temir miqdorlari oshishi natijasida va past ishqoriy muhitda bug' hosil bo'layotgan yuzalarda nisbatan
oson ko'chib tushayotgan yuzalarda bir xil miqdorda hosil bo'ladigan.temir fosfatli Fe
3
(PO
4
)
2
qatlamlar
hosil bo'ladi.Ekran quvurlarida alanganing ta'sirida xarorat katta bo'lgani uchun Temir oksidli
qatlamlar asosan magnetit Fe
3
O
4
shaklida paydo bo'ladi.Ta'minot suvida mis birikmalarining
ko'payishi natijasida bug' hosil bo'layotgan quvurlarda .Metall yuzalariga mustahkam yopishadigan
qatlamlarning asosini mis metalli tashkil qiladi.Qozon suvidagi muallaq ,zarrachalar kristallanishi
natijasida kattalashib,keyin bir biri bilan ilashib qozon suvida shilimshiq quyqalar hosil qiladi.Qozon
suvi quyqalariga CaCO
3
,Mg(OH)
2
·MgCO
3
.Magniy fosfat Mg
3
(PO
4
)
2
, Fe oksidi ,Fe
2
O
3
Fe
3
O
4
,mis
oksidlari CuO,Cu
2
O va organik birikmalar kiradi.