O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Dasturning mazmuni 
“Biotexnologiya” mutaxassisligi bo‘yicha magistraturaga kirish xoxishi bo‘lgan talabgorlardan 
bakalavriatura bosqichida o‘qitilgan maxsus fanlar dasturlariga kiritilgan mavzular bo‘yicha quyidagi 
tushunchalarga ega bo‘lishi va savollarga javob bera olish talab qilinadi. 
1. BIOTEXNOLOGIYA 
Biotexnologiyaning asosiy tushunchalari va tarifi. 
Texnik mikrobiologiya. gen injeneriyasi va hujayra injeneriyasi, injenerlik enzimologiyasi. 
Biotexnologiyaning qisqacha tarixi. Biotexnologiyaning zamonaviy yunalishlari. Biotexnologiyaning 
asosiy tushunchalari va ta’rifi. Biotexnologiyaning rivojlanish tarixi. Biotexnologiya fani predmeti, 
vazifalari va tarkibiy qismlari. 
Fermentlar muhandisligi. 
Fermentlarni immobilizasiyasi uchun tashuvchilar: tabiiy tashuvchilar, sun’iy polimer 
tashuvchilar. Polimer tashuvchilar aktivasiyasi va biodegradasiyasi. Organik quyi molekulyar 
tashuvchilar. Anorganik polimerlar fermentlarning immobilizasiyasi uchun tashuvchilar sifatida. 
Fermentlarning fizikaviy immobilizasiyalash usullari: adsorbsion immobilizasiyalash uchun 
tashuvchilar, adsorbsion immobilizasiya usullari. Har xil omillarning fermentlar adsrbsiyasiga ta’siri. 
Fermentlarni gelga kiritish yo`li bilan immobilizasiyalash. 
Fermentativ reaksiyalar kinetik ko`rsatkichlari. Immobilizasiyalangan hujayra va fermentlardan 
sanoatda foydalanish: Glyukoza-fruktozali siroplar olish, har xil aminokislotalar olish, sellyulozani 
fermentga aylantirish. 
Gen muhandisligi. 
Mutagenez va mutantlarni ajratish usullari. Eukariot mikroorganizmlar gibridizatsiyasi. 
Bakteriyalarda kon’yugasiya va plazmidalar: plazmidalar tuzilishi, xususiyatlari. Kon’yugativ 
bo`lmagan plazmidalar. Faglar va transduksiya: faglar tuzilishi va hayotiy sikli, transduksiya. 
Transpozonlardan foydalanish. IS - elementlar. Transformasiya. Protoplastdan foydalanish. Genetik 
informatsiyani tashishga javob beruvchi molekulyar mexanizmlar. Transkripsiya va translyasiya, DNK 
sintezi. Genetik kod. Genetik to`siqni bartaraf etish muammosi. Gen injenerligi mohiyati va tarixi. 
Klonlash uchun DNK manbalari. Restriksiya va modifikasiyalovchi fermentlar. DNK fragmentlarini 
tiklash usullari. Vektor molekulalar: plazmidalar, - bakteriofagiga asoslangan vektorlar, kosmidalar. 
Rekombinant molekulali klonlarni identifikasiyalash usullari. Mikroorganizmlarda yot genlarning 
ekspressiyasi. Hayvonlar gen muhandisligi. Hayvon hujayralarining o`ziga xos markerlari. 

---

5 
Hayvonlarga bakterial genlarni kiritish 
O`simliklar gen injenerligi : protoplastlardan butun o`simlik regenerantlarini olish. 
Protoplastlarni kushib gibrid o`simliklarni olish. Ti- plazmidalar rak chakirishi, T - DNKning o`simlik 
xromosomasiga kirishi. Gen injenerligi fermentlari: revertazalar, restriktazalar, ligazalar, DNKazalar, 
RNKazalar. DNK va RNK polimerazalar, nukleazalar, metilazalari. Gen injenerligi usullari yordamida 
biopreparatlar sintezi (insulin, interferon, aminokislotalar, garmonlar va boshqalar.).