O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi sh. Dj. Ergashxodjaeva strategik marketing toshkent – 2019

Passiv marketing cheklangan taklif sharoitida yirik potensial bozor mavjud
bo‘lgan, ishlab chiqarish quvvatlari bozor ehtiyojlarini qondirish uchun etarli
bo‘lmagan iqtisodiy muhitga xosdir. SHunday qilib, talab taklifdan ko‘p. Passiv
marketing mazkur bozordagi ehtiyojlarning ma’lum va barqaror bo‘lishini,
texnologik jarayonning esa sekinlik bilan borayotganligini ko‘zda tutadi.
Ko‘rinib turibdiki, taklif etarli bo‘lmagan hollarda marketing cheklangan va
passiv rol o‘ynaydi. Strategik marketing tabiiy tarzda faoliyat ko‘rsatadi, chunki
ehtiyojlar ma’lum. Operasion marketing tayyor tovarlar oqimini tashkil qilishdan
iborat bo‘ladi, ularni ilgari surish borasidagi faoliyat esa ortiqcha hisoblanadi, chunki
firma bozorni o‘z ko‘nglidagidek ta’minlay olmaydi. Bozor bilan muloqotlar
ko‘pincha tovarning birinchi xaridori bilan cheklanadi, bu birinchi xaridor ko‘pincha
vositachi, ulgurji savdogar yoki sanoat tovarlarining distribyutori bo‘ladi. SHu
sababdan pirovard talab bilan o‘zaro ta’sirlashuv unchalik katta bo‘lmaydi, bozor
tadqiqotlari esa tez-tez o‘tkazib turilmaydi. Bunday ahvol firmaning tashkil
qilinishida ham aks etadi, firmada operasion funksiya ustunlik qiladi, ishlab chiqarish
quvvatlarining rivojlanishi va unumdorlikning oshirilishi esa asosiy ustuvor
yo‘nalishlar bo‘ladi. Marketing ishlab chiqarilgan tovarning sotilishiga xizmat qiladi.

---

---

27

“Tovar konsepsiyasi”ni qabul qilgan firmaning tarkibiy tuzilishi quyidagi
xususiyatlar bilan tavsiflanadi:
-funksional muvozanatsizlik - marketing tashkiliy tizimida operasiyalar,
moliya va kadrlar kabi boshqa funksiyalar kabi ierarxik darajani egallamaydi;
-marketingning birinchi darajasi tijorat xizmati bo‘lib, bu xizmat savdo-
sotiqni boshqarishga javob beradi va sotish tarmoqida faqat pirovard iste’molchi
bilan emas, balki birinchi xaridor bilan o‘zaro ta’sirlashadi;
-tovar bo‘yicha qarorlar ishlab chiqarish xizmati tomonidan qabul qilinadi,
narxning shakllanishi va tovarni sotish istiqbollarini belgilashga esa moliya bo‘limi
javob beradi. Bu erda marketing vositalari nuqtai nazaridan qaraganda