O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti sh. Dj. Ergashxodjaeva, M. S. Qosimova

«qiyin tarbiyali bolalar»
(talab yuqori, ammo bozorda ulush 
kam). Bu hudud imkoniyatlarini o‘rganish va «yulduzlar» hududi darajasiga 
ko‘tarilishi ehtimoli bormi yoki yo‘qmi? Kerak bo‘lsa, harakatni ko‘paytirish zarur. 
To‘rtinchi hudud - 
«itlar»
(past talab va bozorda kam ulush). Agar bunday 
hududni egallab turishga keskin sabab bo‘lmasa, undan qutulish kerak. 
Marketing strategiyasida jahon amaliyotida General Electric biznes – portfel 
matritsasidan ham foydalaniladi. Boshqacha aytganda, “Bozorning jalb etuvchanligi 
– raqobatli pozitsiya” matritsasi ham deb yuritiladi. U quyidagi ko‘rinishga ega 
bo‘ladi. 

---

113 
Biznes samaradorligi 
Kuchli 
O‘rtacha 
Kuchsiz 
Bozorning
jalb
etuvchan
li
gi
yuqori
Himoyalangan pozitsiya 
Ishlab chiqarishni 
kengaytirishda 
investitsiyalar 
Ishlab chiqarishni 
tanlanma kengaytirish 
o‘
rt
acha
Ishlab chiqarishni 
tanlanma kengaytirish 
Tanlash, yoki daromadga 
mo‘ljallangan boshqarish 
Cheklangan kengayish, 
yoki “Hosilni yig‘ib 
olish” 
past
Himoya va qayta 
mo‘ljalni olish 
Daromadga mo‘ljal olish, 
boshqarish 
Tugatish 
6.9-rasm. GE yoki “Djeneral - Elektrik” matritsasi 
Firmaning biznes portfelida har bir mahsulotning joyi aniqlangandan so‘ng 
to‘rtta strategiyasidan biri tanlanadi. 
1.
Ishlab chiqarishni kengaytirish (maqsadi – bozor ulushini o‘stirish). 
2.
Saqlab qolish (maqsadi – bozor ulushini saqlab qolish). 
3.
“Hosilni yig‘ib olish”(maqsadi – qisqa muddatli pul mablag‘larini kelib 
tushishini o‘stirish). 
4.
Tugatish (maqsadi – sotish yoki mavjud resurslardan samarliroq foydalanish 
uchun biznesni tugatish). 
SWOT tahlil – marketing tahlilining oddiy va keng tarqalgan turlaridan biri 
hisoblanadi. SWOT tahlil quyidagicha tavsiflanadi: 
-
S (STRENGTHS) – firmaning kuchli tomoni; 
-
W (WEAKNESSES) – firmaning kuchsiz tomoni; 
-
O (OPPORTUNITIES) – imkoniyatlari; 
-
T (THREATS) – tazyiqlar. 
Birinchi ikkita omil kompaniyaga nisbatan ichki, qolgan ikkita – tashqi 
hisoblanadi. Odatda, SWOT tahlilning natijalari to‘rtta kvadratlik jadvalda 
ifodalanadi. 

---

114 
Kuchli tomonlari 
Kuchsiz tomonlari 
Ichki omillar 
Imkoniyatlari 
Tazyiqlar 
Tashqi omillar