O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

Misollar
talabaning xavfsiz xulq-atvorini shakllantirish vositasi sifatida uni ijobiy idealga 
yo'naltirish va ijtimoiy xatti-harakatlardan hissiy rad etishni rivojlantirish uchun ishlatiladi. 
Talaba taqlid qilish orqali shaxsiy xulq va faoliyatning ijtimoiy, axloqiy maqsadlarini 
shakllantiradi. Hayot faoliyati xavfsizligi madaniyatini rivojlantirishning qisman izlash usuli 
inson xavfsizligi darajasiga ta'sir etadigan kognitiv, amaliy, kommunikativ, badiiy va boshqa 
muammolarni birgalikda hal qilishga asoslangan. 
Masalan: o'qituvchi bilan birgalikda qishloq bolalari o'z uylarini xavfsizligi uchun 
shahar kvartiralarida maxsus ishlab chiqarilgan xavfsizlik uskunalarini ishlatish muammosini 
muhokama qiladilar. O'qituvchi muammoni shakllantirishga yordam beradi, taklif qilingan 
echimlarni baholaydi, savollarga javob beradi va hokazo. 
Qisman izlash usuli
talabalarni 
noodatiy sharoitlarda xavfsiz harakatlarning ma'lum usullaridan mustaqil foydalanish uchun
tayyorlashga yordam beradi.
Musobaqa
pedagogik hayot faoliyati xavfsizligi madaniyatini rivojlantirish usuli sifatida 
jarayonda bolalar, o'smirlar sog'lom raqobat, o'zini- o'zi tasdiqlash, ibtidoiylik, ustuvorlikka 
intilishlarini hisobga olib, o'qituvchi tomonidan quriladi. 

---

191 
O'qituvchi omon qolish musobaqalarini, talabalardan faollikni, tashkilotchilikni, jasoratli 
va mustaqil harakatlarni talab qiladigan vaziyatlarni yaratishi mumkin. Talabalarni eng yaxshi 
natijalarga erishish uchun kurashga jalb qilish, ortda qolganlarni ko'taradi, ijodiy faollik, 
tashabbuskorlik, mas'uliyat va jamoa bo'lib rivojlanishini rag'batlantiradi, bu esa kundalik 
hayotda va xavfli vaziyatlarda xavfsiz xatti-harakatlarga tayyorgarlikni kuchaytiradi.
Hayot faoliyati xavfsizligi madaniyatini rivojlantirishning 
evristik usuli
hayot faoliyati 
xavfsizligi madaniyatini o'zlashtirish va rivojlantirish jarayonida talabalarning mustaqilligi va 
ijodining yuqori darajasini ta'minlaydi. Bunday holda, tarbiya o'z-o'zini tarbiyalashga o'tadi, 
chunki asosiy bosqichlar faol o''quvchilar o'z faoliyatlarini mustaqil ravishda amalga 
oshiradilar: maqsadlar qo'yadilar, vositalarni tanlaydilar, o'z faoliyatini tashkil qiladilar, o'zini 
-o'zi nazorat qiladilar va hokazo. O'qituvchi inson xavfsizligi nazariy yoki amaliy 
muammolariga ijodiy echimning boshlang'ich yoki yakuniy bosqichida talaba ko'pincha 
murojaat qiladigan maslahatchi vazifasini bajaradi. Masalan, ma'lum bir shaharda insonning 
ekologik xavfsizligi to'g'risida xabar tayyorlayotganda, talaba shaharning turli qismlarida, 
haftaning turli kunlarida, turli ob-havo sharoitida ovqatlanishni ratsionalizatsiya qilish, 
yilning turli vaqtlarida bo'sh vaqtni o'tkazish, sport, dam olish va hk. haqida xulosalar 
chiqaradi. 
Hayot faoliyati xavfsizligi madaniyatini shakllantirishning 
ijodiy usuli
talabalarning 
inson xavfsizligini ta'minlashning turli muammolarini mustaqil hal etishlarini tashkil etishga 
asoslangan. Bahslar, munozaralar, ong hujumlari, biznes o'yinlar davomida talabalar ijodiy 
harakat qiladilar, g'ayrioddiy, favqulodda, keskin, xavfli vaziyatlardan chiqish yo'llarini 
mustaqil topadilar. Biror kishining tashqi ko‗rinishi va hurmatga sazovarliligi ortida ular 
firibgarning asl qiyofasini ko'rishlari kerak, oqilona bahona bilan o‗g‘rining uyga kirishga 
qaratilgan hiyla-nayrangini ko'rib chiqishlari kerak. Ijodiy usuldan foydalanganda o'qituvchi 
tashkiliy funktsiyani saqlab qoladi: u maqsadlarni qo'yadi, talabalar ishini tartibga soladi, 
natijalarni sarhisob qiladi 
Hayot faoliyati xavfsizligi 
madaniyatini rivojlantirish usuli
sifatida rag'batlantirish, 
talabaning yoki jamoaning xatti-harakati va faoliyatini jamoatchilik tomonidan ijobiy 
baholanishi orqali ifodalanadi, bu insonning xavfsizligi va axloqiy xatti-harakatlarini 
ta'minlash va yangilarini rag'batlantirish bo'yicha muvaffaqiyatli harakatlarni hissiy jihatdan 
tasdiqlashga qaratilgan. Talaba qoniqish hissini boshdan kechirar ekan, kuch va g'ayratni, o'z 
qobiliyatiga bo'lgan ishonchni va oldinga siljishni boshdan kechiradi, bu esa uning o'sishi va 
hayot faoliyati xavfsizligini ta'minlaydigan fazilatlarni rivojlanishiga hissa qo'shadi. 
Rag'batlantirish, ayniqsa tortinchoq bo'lmagan bolalar uchun zarur. 
O'qituvchi talabalarning yaqqol nazarga tushuvchilari bilan birga e'tiborini jalb 
qilmaydigan va jamoatchilik e'tiboridan mahrum bo'lganlariga teng darajada e'tiborli bo'lishi 
kerak. Rag'batlantirish quyidagilarni o'z ichiga oladi: maqtash, ma'qullash, mukofotlash, 
minnatdorchilik, qiyin vaziyatda axloqiy qo'llab-quvvatlash, mas'uliyatli bo‗lish, hayratlanish, 
ishonch va g'amxo'rlik, qonunbuzarlik uchun kechirimlilik va boshqalar.
Hayot faoliyati xavfsizligi