O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi

12.2 - rasm. Yuritmaning yuklanish diagrammasi va taxogrammasi 
4.
Yukning motor valiga keltirilgan qiymati 
J
yuk
= 
Yukni ko‘tarishdagi inersiya momentlari yig‘indisi 
J
∑
= J
mex
+ J
yuk
= 0,2 + 0,014 = 0,214 
5.
Motor validagi momentlar 
Yukni ko‘tarish paytidagi: 
M
1
= M
q
+ J
∑
M
2
= M
q
= 91Nm. 
M
3
= M
q
- J
∑
Yukni tushirish paytida 
=-9,1Nm. 

---

326 
Yuklanish diagrammasi 12.2 - rasmda keltirilgan. 
12.3 - rasmda bo‘ylama randalash dasgohi elektr yuritmasining taxogrammasi va 
yuklanish diagrammasi misol tariqasida keltirilgan. Dasgohning ishchi yurishi – 
to‘g‘ri, bunda keskich stolga mahkamlangan detalga ishlov beradi. Ortga yurish 
erkin bo‘ladi, shuning uchun uning tezligi to‘g‘ri yurish tezligidan yuqori bo‘ladi. 
12.3 - rasm. Bo‘ylama randalash dasgohining bosh xarakat elektr yuritmasi 
uchun to‘g‘ri va ortga yurish yuklanish diagrammasi va taxogrammasi 
Dastgohning ishi ishlov berilayotgan detal mahkamlangan stolning V
1
tezlik 
bilan (t
1
vaqtda) xarakatlanishidan boshlanadi. Bunda motor eng katta momentga 
erishadi M
1
= M
max
. Bu rejimdagi yuklanish momenti M
s2
ga teng bo‘ladi va F
1
= μ 
(G
c
+G
yuk
) shartni qanoatlantiradi. Bunda G
c
va G
yuk
stol va detalning og‘irligi, μ – 
ishqalanish koeffitsienti, t
2
uchastkada motor va stol tezligi o‘zgarmas bo‘ladi ω
1
= 
const. Kesish paytidagi tezlik texnologik talablar bo‘yicha o‘rnatilgan qiymatdan 
oshib ketmasligi kerak. 
t
3
– uchastkada kesish kuchi F
3
= μ (G
c
+G
yuk
+F
y
) +F
z
bo‘ladi. M
3
moment F
3
kuchga moslashadi, keskich detalga tekkan holatda bo‘ladi. Undan keyin stol 
M
din
= M
max
– M
3
moment ta’siri ostida to‘g‘ri yurish tezligiga (V
yur
/ω
yur
) erishadi. 

---

327 
t
5
– uchastkada o‘rnatilgan tezlikda ishlash rejimi amal qiladi, M
5
-M
3
. t
6 
uchastkada keskich detaldan uzilgan holatda stolni tormozlash rejimi amal qiladi. 
Tormozlashda motor maksimal momentga erishadi M
6
=M
max
.
t
7
uchastkada stol V
1
(ω
1
) tezlik bilan to‘g‘ri yo‘nalishda xarakatlanadi va keskich 
detaldan chiqariladi. Undan keyin yuritmada revers amalga oshiriladi. Stolning 
orqaga qaytishidagi tezligi V
tes
to‘g‘ri yurishga nisbatan 2-3 barobar katta olinadi. 
Dastgoxning berilgan tezlikka chiqishi va tormozlanishi motorning maksimal 
momenti bilan (M
max
) amalga oshiriladi. Teskari yurishdagi kuch (zo‘riqish) 
faqatgina yo‘naltiruvchilar ishqalanishi hisobiga yuzaga keladi F
1
= μ (G
c
+G
g
). 
Ortga yurish tugagandan so‘ng motorning oldinga yurishiga buyruq beriladi.