O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus vazirligi samarqand davlat universeteti

ΔU=Retsession uzilish miqdori * Avtonom xarajatlar 
multiplikatori miqdori
 
YaIMni to‗liq bandlikning noinflyatsion darajasigacha pasaytirish 
uchun jami talab (jami xarajatlar) kamayishi zarur bo‗lgan miqdor 
inflyatsion uzilish deyiladi. 
Agarda, ishlab chiqarish haqiqiy hajmi (Uo) potensial (U*) 
hajmidan ko‗p bo‗lsa, jami xarajatlar ortiqcha hisoblanadi. Jami 
talabning ortiqchaligi iqtisodiyotda inflyatsiya jarayoniga olib keladi. 
Boshqacha aytganda jami talab hajmining jami taklif hajmidan qisqa 
muddatda katta bo‗lishi oqibatida haqiqiy va potensial YaIM hajmlari 
o‗rtasida inflyasion uzilish ro‗y beradi (7.4-chizma).. Bu uzilishni 

---

88 
bartaraf qilish uchun jami xarajatlarni kamaytirish, boshqacha qilib 
aytganda jami talabni cheklash zarur. 
7.4-chizma. 
Ishlab chiqarishning haqiqiy va potensial hajmi o‗rtasidagi 
inflyasion uzilish 
 
Ye Y=E 
E1=C+I+G+Xn
A E2=E1-ΔYe
Ye 
B 
inflyasion 
uzilish 
45 
Y* Y0 Y
Grafikda bu jarayon muvozanatni A nuqtadan V nuqtagacha 
surishni anglatadi. Bu yerda jami muvozanatili yalpi daromad hajmidagi 
(ΔU) qisqarish quyidagicha bo‗ladi:
ΔU= Inflyatsion uzilish miqdori * Avtonom xarajatlar 
multiplikatori miqdori.
Keynsning makroiqtisodiy muvozanat modeli yalpi talab- yalpi 
taklif modelini qisqa muddatli makroiqtisodiy siyosat maqsadlarida 
aniqlashtirgan bo‗lib, uning xususiy holi hisoblanadi. Yalpi talab va 
yalpi taklif modelidan farqli o‗laroq bu modelda baholar darajasi va ish 
haqi o‗zgarmas miqdorlar hisoblanadi. Ayni shu sababga ko‗ra tovar 
moddiy 
zahiralarining 
o‗sishi qisqa muddatda makroiqtisodiy 
muvozanatga erishishni belgilovchi omil bo‗ladi.