O`zbekiston respublikasi sog`liqni saqlash vazirligi u. X. Xasanov fuqaro muhofazasi va tibbiy xizmati

42-jadyal
Haloqatli yer ko'chishlarining xronologiyasi

t\r	Yillar	Manzilgoh	Nobud bo'lganlar soni	Ko'chki massasi, metr'
1	1960, 30.04	Maulisoy	30 kishi	20.000 m^l
2	1961	Xojikent	12 kishi	1000 m^3
3	1991. 1 1.03	Oqtosh	5 kishi	80.000 m^3
4	1991, 04.05	Jigariston	56 kishi	176.000 m^3
5	1994, 29.03	QoraqalpogMston	3 kishi	400.000 m^1

42-jadvaldagi raqamlarga e'tibor bilan qaralsa, u holda to'la-to'kis ravishda, yer ko'chqilarini o'ta haloqatli tabiiy ofatlardan biri ekanligiga ishonch hosil qilish mumkin.

Yer aylanishining sekinlashuvini ham tabiiy ofatlar qatoriga kiritish o'rinlidir, chunki uning ta'sirida samolyotlarning boshqaruvchilari samolyotlarni o'z radarlaridan yo'qotib qo'yishlari mumkin. Oxir-oqibatda, samolyotlar orasida uchish jadvallarining poypa-poy bo'lib ketishi ular orasidagi to'qnashuvlarning ko'payishiga olib keladi. Ilmiy ma'lumotlarga ko'ra yer aylanishining tezligi 1972-1998-(31-dekabr) yillar mobaynida 31 sekund kechika boshlagan.

Tabiiy ofatlar qatoriga, nafaqat yuqorida bayon etilgan turlari, balki xillarini ham keltirish mumkin. Bular orasida qurg'oqchilik, odamlarning oziq-ovqat mahsulotlari tanqisligi boisidan qirilib ketishiga sabab bo'lgan. Undan tashqari, havoning bexosdan keskin ravishda sovib ketishi ham aholining sihat-salomatligiga salbiy ta'sir o'tqazadi. Keyingi 10-20 yillar mobaynida. yer atmosferasining asta-sekinlik bilan isib borishi, fasllar muddatining ma'lum darajada o'zgarishlarga olib keldi. Masalan. 2005-yilgi qish oyini oladigan bo'lsak. O'zbekiston Respubdikasida qorning uchqunlanishi, faqat 30-31-dekabr kunlari ko`zatildi. Ungacha bo'lgan qish oyi noyabr-dekabrning deyarli hamma kunlarida, qor «qorasini» ham ko'rsatmadi. Toshkent shahrida bundan 60 yillar ilgari (1945-1949-yillari) qor shunchalik ko'p ediki, bolalar maktablarga borishi uchun ko'chalarda, qor orasida yo'lkalar ochilar edi. Endilikda esa, bu kabi hodisalarni ko`zatish amri mahol bo'lib qoldi. Bunday holatlarning yildan yilga ortishi yer atmosferasi tozalik darajasining pasayib ketish natijasi, deb hisoblash mumkin. Ayni hodisalar negizida, inson faoliyati tufayli. ekologik muammolarning kelib chiqishi yotadi.