O`zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi

KIRISH 
Mavzuning dolzarbligi: Chizmalami to ‘g‘ri chizish usullari, shuningdek, 
chizmachilik xo‘jaligining barcha sohasini to‘g‘ri tashkil qilish haqidagi fan 
chizmachilik
deyiladi.
Chizmachilikning dastlabki bo‘limi geometrik chizmachilik bo‘lib, u
ko‘plab geometrik yasash usullarini o‘z ichiga qamrab olgan.
Model va detallaming ko‘rinishlarini chizish, ularda zarur qirqim va
kesim bajarish qoidalariproyeksion chizmachilikda o‘rganiladi.
Xalq xo‘jaligining tarmog'iga qarab, unda foydalaniladigan chizmalar
har xil nom bilan yuritiladi. Zavod, fabrikalarda turli dastgohlar, mashinalar,
dvigatellar, o‘lchash asboblari va boshqa texnik buyumlarni yasash uchun
tuzilgan chizmalar mashinasozlik chizmalari deyiladi.
Bino, ko‘prik, to‘g‘on, y o i, kanal, mudofaa inshootlarini qurishda
ishlatiladigan chizmalar muhandislik-qurilish chizmalari deyiladi.
Yer sathini tasvirlash chizmalari topografik chizmalari deyiladi.
Topografik chizmalardan xaritalar tuzishda, muhandislik inshootlarini,
GES, suv ombori kabilam i loyihalashda va ularni berilgan m a’lum
maydonda to‘g‘ri joylashtirish maqsadida foydalaniladi.
Standartlashtirish - texnika taraqqiyotini tezlashtirish, kompleks
mexanizatsiya va avtomatlashtirishni ishlab chiqarishda joriy qilish,
korxonalami ixtisoslashtirish va kooperatsiyalashtirish, mahsulot sifatini
yaxshilash va uning tannarxini arzonlashtirishda muhim ahamiyatga egadir.
Chizma standartlari qonun kuchiga egadir. Chizmalami standartlashtirish
bilan chizmalami chizishda xilma-xillik yo‘qotiladi. Natijada chizmalami
taxt qilishda bir xillikka erishildi, chizmalar qayerda, qachon va kim
tomonidan chizilganidan qat’iy nazar, barcha kishilar tomonidan to‘g‘ri
tushunilishi ta’minlandi.

---

0 ‘zbekistonda chizmachilik fan sifatida XX asming 30-yillaridan
o‘qitila boshlangan va bunda Rossiya olimlari hamda u yerda nashr
qilingan darsliklaming ahamiyati katta bo‘lgan.
Rossiyada birinchi bo‘lib 1721-yilda Yekaterinburgdagi maktabda
chizmachilik fani o ‘qitila boshlangan. Bu maktablarda chizmachilik lani asosiy 
fanlardan biri hisoblanib, o‘quvchilar mashina detallari,
sex planlarini chizish bilan shug‘ullanganlar. Chizmalarga o‘lchamlar
qo'yilmagan. OMchamlar chiziqli yoki ko‘ndalang masshtablar bo‘yicha
aniqlangan.