MAVZU: TARMOQ TEXNOLOGIYALARI VA INTERNET XIZMATLARI 5.1-LABORATORIYA ISHI: KOMPYUTER TARMOQLARI TUSHUNCHASI VA TURLARI (2 soat) Ishdan maqsad Lokal tarmoq hosil qilish va tarmoq orqali fayillarni uzatish Qo‘llaniladigan jihozlar va materiallar: Kompyuterlar, videoproyektor, laboratoriya ishlanmasi. Ish haqida nazariy ma’lumot Reja: 1. Kompyuter tarmog’i haqida umumiy tushunchalar. Tarmoq turlari va topologiyalari. 2.Kompyuter tarmogining apparat va dasturiy ta’minoti. 3. Internet xizmatlari. Internetda axborot qidiruv tizimlari. Kompyuter tarmoqlari va tarmoq texnologiyalari. Kompyuter tarmog’i bayonnomalari, kompyuter tarmog’ining apparat va dasturiy ta’minoti. Kompyuter tarmog’i haqida umumiy tushunchalar. Axborotni bir kompyuterdan ikkinchi kompyuterga uzatish muammosi hisoblash texnikasi paydo bo’lgandan beri mavjuddir. Axborotlarni bunday uzatish alohida foydalanilayotgan kompyuterlarni bargalikda ishlashini tashkil qilish, bitta masalani bir necha kompyuter yordamida hal qilish imkoniyatlarini beradi. Bundan tashqari har bir kompyuterni ma’lum bir vazifani bajarishga ixtisoslashtirish va kompyuterlarning resurslaridan birgalikda foydalanish, hamda ko’pgina boshqa muammolarni ham hal qilish mumkin bo’ladi. Tarmoq - kompyuterlar, terminallar va boshqa qurilmalarning ma’lumot almashishni ta’minlaydigan aloqa kanallari bilan o’zaro bog’langan majmui. Kompyuterlararo ma’lumotlarni almashishni ta’minlab beruvchi bunday tarmoqlar kompyuter tarmoqlari deb ataladi. Kompyuter tarmog’i – bu kompyuterlar o’rtasida ma’lumot almashinuvini ta’minlaydigan kompyuter va qurilmalar to’plami.Tarmoq axborotlarni uzatish, alohida foydalanilayotgan kompyuterlarni birgalikda ishlashini tashkil qilish, bitta masalani bir nechta kompyuter yordamida echish imkoniyatlarini beradi. Kompyuter tarmog’i (NetWork, net – tarmoq va work -ishlash) – bu kompyuterlar o’rtasida axborotlar almashish tizimidir. Uning asosiy maqsadi foydalanuvchilarga barcha kompyuterlar resurslaridan foydalanish imkoniyatlarini ta’minlash. Kompyuter tarmoqlarini masshtabi qarab turlarga ajratish mumkin: Lokal tarmoqlar (Local Area Network, LAN), mintaqaviy tarmoqlar (Metropolitan Area Network, MAN), global tarmoqlar (WideAreaNetwork, WAN). Lokal tarmoqlar (LAN — Local Area NetWork) - bir korxona yoki muassasadagi bir nechta binolardagi yoki sinflardagi komp’yuterlarni o’zaro bog’lagan tarmoq. Kompyuterlar, boshqa periferiya qurilmalari (printerlar, Таянчиборалар: Компьютертармоғи, локалтармоқ, минтақавийтармоқ,глобалтармоқ, тармоқтопологияси, юлдузсимонтопология ( Star Network), халқасимонтопология (Ring network), шинасимонтопология (Bus network), тармоққурилмалари, ўрамажуфткабел (Витаяпара), коаксиалкабел, оптиктолаликабел 2 disk kontrollerlari va boshqalar)ning bog’lanishini ta’minlaydigan va ularga umumiy disk xotirasidan, periferiya qurilmalaridan birgalikda foydalanishga, ma’lumotlar bilan almashishga imkon beradigan apparat vositalari va algoritmlar to’plamidir. Lokal tarmoqlarning asosiy farqlanuvchi xususiyati barcha uchun yagona kompyuterlarning ma’lumot uzatish tezkor kanali va kommunikatsiya asbob - uskunalarida xatolikning yuzaga kelishehtimolining deyarli yo’qligi. Lokal tarmoq uchun mavjud standartlar (tegishlicha Ethernet va ARCNET) 2,5 kmdan 6 kmgacha bo’lgan masofadagi kompyuterlar orasida aloqani ta’minlaydi. Lokal tarmoqning xarakterli tomonlari:· chegaralangan geografik hudud, foydalanuvchilarning katta tezlikka ega tarmoqda ishlashni ta’minlash, lokal servislarga doimiy ulanish, yonma-yon turgan qurimalarga ulanish. Shaxsiy kompyuterlarning lokal tarmog’i keng tarqalgan. Amaliy ish: Oldin biz telefonimiz orqali tochka dastup tarqatamiz va kod qo’yamiz. Songra kompyuterda korsatilganidek qilamiz . namuna:
Biz wi-fi ni yoqamiz va biz ozimiz tarqatgan internetga kod orqali ulanamiz
Shu yerga kod terib ulanamiz. Keyin windows+R ni bosamiz
Keyyin cmd ni kiritamiz va ok ni bosamiz
Songra shu oyna payddo boladi va bunga biz ipconfig ni yozamiz Keyin enterni bosamiz . shunda bizning ip manziilimiz korinadio E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT!
