O‘zbekistonda fanlararo innovatsiyalar va 12- son ilmiy tadqiqotlar jurnali



Yüklə 0,84 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə3/4
tarix24.09.2023
ölçüsü0,84 Mb.
#147847
1   2   3   4
kjkjk

O‘ZBEKISTONDA
 
FANLARARO
 
INNOVATSIYALAR

VA 
12-
SON

ILMIY
 
TADQIQOTLAR
 
JURNALI
19.10.2022
1086 
vositalariga kiradi. Texnik vositalari orasida audiovizual va boshqa tabiiy tasviriy 
vositalar shu bilan ustunlik qiladiki, ular o’rganilayotgan hodisa va jarayonlarning 
barcha bosqichlarini izchillik bilan ko’rsata oladi. Teleko’rsatuvlardan biologiya 
o’qitishda foydalanish tirik tabiatdagi voqea, hodisalarni sinfda o’rganish sifatini bir 
necha marta oshirish imkonini beradi. o’qitish jarayonida kompyuterlarni qo’llash 
o’quv materialini mustaqil o’zlashtirish va nazorat qilish imkonini tug’diradi. 
Ko’rgazmali vositalardan biologiya o’qitishning barcha jarayonlarida, masalan, 
yangi o’quv materialini tushuntirayotganda uni mustahkamlayotganda, o’quv ko’nikma 
– malakalarni shakllantirayotganda, u vazifasini bajarayotganda, o’quv materilini 
nazorat qilayotganida qo’llaniladi. O’qitish vositalarini darsda emas, balki sinfdan 
tashqari darslar ham qo’llash mumkin. 
O’z tasnifi va ahamiyatiga ko’ra biologiya o’qitishda qo’llaniladigan ko’rgazmali 
vositalar asosiy va yordamchi xillarga ajratiladi. Asosiy guruhi – tabiiy, tasviriy, og’zaki 
xillarga yordamchilari – o’qitishni texnik vositalari va laboratoriya asbob 
uskunalaridir. 
Tabiiy ko’rgazma qurollar o’z navbatida tirik, o’lik va fiksirlangan, tasviriy 
ko’rgazma qurollar tekis va hajmli xillarga ajratiladi. Tabiiy ko’rgazma qurollar maktab 
tirik burchagidagi tirik xayvonlar – baliqlar xasharotlar, qushlar, xona o‘simliklari, 
qotirilgan, quritilgan, fiksirlangan ko’rgazma qurollar bo’lib, ularga tulumlarni, 
umurtqasiz xayvon kolleksiyalarini quritilgan suyaklarni, mikropreparatlarni, 
tarqatma materiallarni kiritish mumkin. 
Tirik o’simlik va hayvonlarni dars jarayonida nomoyish qilish uchun avvaldan 
tayyorgarlik ko’rish lozim. Ularni tanlashda o’quv dastur talablari, mahalliy sharoit va 
tabiatni muhofaza qilish talablari e’tiborga olinishi kerak. Gerbariy, kolleksiyalarni 
ko’rsatayotganda shuni yodda tutish kerakki, ular tirik organizmlar to’g’risida to’liq 
tasavvur hosil qilmaydi. Shuni e’tiborga olib ular boshqa ko’rgazma vositalar bilan 
birgalikda namoyish etilishi lozim. Xuddi shunday holatni fiksirlangan xo’l 
preparatlarga nisbatan ham aytish mumkin. Chunki, ular uzoq vaqt davomida o’zlarini 
ranglarini yo’qotgan bo’ladilar. Tabiiy ko’rgazmali vositalarning biri mikropreparatlar 
hisoblanadi. Ular kichik organizmlar – bakteriya, zamburug’lar, bir hujayrali 
hayvonlar, o’simliklarning hujayraviy tuzilishini o’zida ifoda qiladi. Vaqtincha 
mikropreparatlarni tayyorlash ko’nikmasini hamma o’quvchilar egallashlari kerak. 
Ko’pgina tabiiy ko’rgazma vositalari laboratoriya va amaliy mashg’ulotlarni o’tkazish 
uchun zarur. 
Tabiiy ravishda barcha darslarda o’simliklar, hayvonlar va boshqa tabiiy 
ob’ektlarni ko’rsatib bo’lmaydi. Ko’pgina hayvon, o’simliklarni, tirik tabiatning 
rivojlanish jarayonlari, qonuniyatlar maxsus tayyorlangan tasvirli ko’rgazma qurolllar 
yordamida tushuntiriladi. 
Tasviriy ko’rgazmali qurollar nihoyatda xilma-xil. Ulardan mulyajlar, statik, 
dinamik modellar, rangli jadvallar, rasmlar, didaktik kartochkalarni ko’rsatib o’tish 



Yüklə 0,84 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin