ILMIY TADQIQOTLAR JURNALI 20.12.2022
doridarmon, transport va kom-munal xizmati va hokazo); bular natural daromadlar
hisoblanadi. Aholi daromadlari nominal va real daromadlarga boʻlinadi. Nominal
daromad aholi muayyan pul summasi shaklida olgan daromad boʻlib, inflyatsiya
ta’sirida uning harid qobiliyati pasay-ishi mumkin. Real daromad – pul shaklidagi
daromadga amalda qanday miqdorda iste’mol buyumlari va xizmatlar harid etish
mumkinligini koʻrsatadi. Aholi jon boshiga hisoblangan real daromad aholi turmush
darajasining umumlashgan va yaxlit koʻrsatkichi hisoblanadi.Iqtisodiyotda aholi yalpi
pul daro-madlaridan barcha majburiy va ixtiyoriy toʻlovlar (soliqlar, qarz puli,
badallar) chegirib tashlangandan soʻng uning qoʻliga tegadigan daromad ham muhim
ahamiyatga ega. Aholi qoʻliga tegadigan daromad miqdoriga soliqlar kuchli ta’sir etadi.
Rivojlangan mamlakatlarda ish haqi daromadning 2/3 qismini tashkil etadi[1]. Agar
mamlakatda xususiy mulk ustivor, renta, aholi pul jamgʻarmasi koʻp boʻlsa, bank
toʻlaydigan foiz puli salmoqli boʻladi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida Aholi daromadlari
tarkib jihatidan mehnatdan, tadbirkorliqdan, mulkdan olingan daromadlar va transfert
(nochorlarga byudjetdan beriladigan nafaqa va yordam puli) kabi daromadlardan
shakllanadi. Transfertlar nobozor daromadi, qolganlari bozor daromadi hisoblanadi.
Bozor iqtisodiyotiga oʻtish sharoitida Oʻzbekistondagi Aholi daromadlarida bozor
tizimiga xos yangi daromad turlari (tadbirkorlik, mulk daromadi kabilar)ning koʻpayib
bo-rishi kuzatiladi.
Avvalo, shuni ta’kidlash kerakki, biz mamlakatimiz yangilanish davriga qadam
qo‘ygan birinchi kunlardan boshlab ochiq, pragmatik va amaliy tashqi siyosat yuritish,
dunyodagi barcha taraqqiyparvar mamlakatlar, ayniqsa, qo‘shni davlatlar bilan yaqin
do‘stlik va hamkorlik munosabatlarini mustahkamlashga ustuvor ahamiyat
qaratmoqdamiz. O‘zbekiston bugun o‘zining uzoqni ko‘zlagan siyosati bilan
mintaqamiz va jahondagi siyosiy jarayonlarning faol ishtirokchisiga aylandi. Inson
huquq va erkinliklarini ta’minlash, so‘z va diniy e’tiqod erkinligi, gender tenglik
bo‘yicha erishayotgan yutuqlarimiz nufuzli xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlikda
izchil mustahkamlanib bormoqda[3]. O‘zbekiston XDPning ijtimoiy adolat va ijtimoiy
himoyaga muhtoj kishilar manfaatlarini himoya qilishga bel bog‘lagani uning
mamlakat siyosiy kuchlari so‘l qanoti bo‘lishini belgilaydi. Ijtimoiy sohani rivojlantirish
bo‘yicha kompleks tadbirlar, birinchi navbatda, fuqarolarni ijtimoiy himoya qilish va
sog‘lig‘ini saqlashni kuchaytirish, aholini arzon va sifatli dori vositalari bilan
ta’minlash, fuqarolarning bandligi va real daromadlarini oshirish, arzon ijtimoiy uy-
joylar qurilishini kengaytirish, nogironligi bo‘lgan shaxslarni har tomonlama qo‘llab-
quvvatlashga qaratilmoqda. O‘zbekiston Xalq demokratik partiyasi O‘zbekistonning
mustaqilligini asrash va mustahkamlash, vatanimizning gullab-yashnashini ta’minlash,
mamlakatda fuqarolik va millatlararo totuvlik, ijtimoiy barqarorlik, har bir oila va
butun xalq farovonligiga erishish kabi umummilliy manfaatlarni o‘z mafkurasi va
siyosiy faoliyatining poydevori[4], deb biladi.Ijtimoiy siyosat mamlakatimizda davlat
siyosatining eng muhim ustuvor yo‘nalishlaridan biri bo‘lib qolmoqda. Ijtimoiy qo‘llab-
quvvatlashning aniq manzilli xususiyatga ega ekani har bir muhtoj insonga uning real