O‘zbekistonda fanlararo innovatsiyalar va 17- son ilmiy tadqiqotlar jurnali
Yüklə 79,85 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
O‘ZBEKISTONDA
FANLARARO INNOVATSIYALAR VA 17- SON ILMIY TADQIQOTLAR JURNALI 20.03.2023 a‘zosi bo‘lib qoladi, u boshqa bolalar bilan o‘ynashi, mehnat qilishi, kelishishi kerak bo‘lsa yon bosishi o‘rganib oladi. Tarbiyachi bunda har bir bolaning hissiy – ijtimoiy qobiliyatini alohida baholab kuzatib borishi kerak. Vigotiskiyning psixalogiyaga kiritgan “Psixik taraqqiyotning eng yaqin zonasi” tushunchasining asl mohiyati, bolaning mustaqil faoliyati kattalar bilan hamkorlikda, ularning rahbarligida amalga oshiriladi degan mazmunni o‘z ichiga oladi. Bolaning psixik rivojlanishini harakatga keltiruvchi kuchlar murakkab va turli tumandir 89 . 6-7 yoshdagi bolalar kattalarning samimiy diqqatiga va hamkorlikda ish olib borishga intilmaydi, balki kattalar bolalarni hurmat qilishlarini, o‘zaro tushunishlarini xohlaydi. Bu yoshdagi bolada tengdoshlari bilan muloqot qilish, boshqalar bilan o‘zini solishtirish, taqlid qilishga nisbatan ehtiyoj kuchayib boradi. Faoliyatda ya'ni o‘yin, mahsuldor faoliyatda tengdosh-sherigi sifatida qatnashadi. Tengdoshlari bilan muloqot davrida bolalar o‘yinda va boshqa faoliyatda ma’lumotlar, rejalar, vazifalarning taqsimlanishi asosida birgalikda faoliyat olib borishga intiladi. Yoshga qarab muloqot bolaning hissiyotini, o‘zaro tushunishini, tengdoshlariga nisbatan hissiy yaqinlikni tasvirlay boshlaydi. Bolalar tomonidan beriladigan taklif, iltimos, baholanish ancha asoslangan holda ifodalanadi. Maktabgacha yosh davridagi bolalar rivojlanishining turli jihatlarini har tomonlama o‘rganish shuni ko‘rsatdiki, maktabning birinchi sinflari bilan taqqoslaganda bolalar bog‘chasining maktabga tayyorgarlik guruhlarida o‘qiyotganda ular o‘zlarini xotirjam, psixologik jihatdan erkin va o‘ziga bo‘lgan ishonchni his qilishadi. Shunday qilib, bola mustaqil bo‘lishni xohlaydi, shuning uchun bolaga bu imkoniyatni berish kerak. U chizishni, plastilin va loydan asarlar yaratishni orzu qiladi – biz bunday holatlarda bolalarga erkinlik berishimiz kerak. Bolalar tengdoshlari bilan muloqot qilishni xohlaydi, do‘st bo‘lishni, janjallashib, sabr qilishni, kechirim so‘rashni va kechirishni o‘rganadi. Bu hayotiy tajribani to‘plashdir, Ijodiy qobiliyatlarni rivojlantirish va atrofdagi dunyoni bilishga imkon beradi. XULOSA Maktabgacha ta‘lim tashkilotlarida 6-7 yoshli bolaning ijtimoiy-hisiy rivojlanishida shaxslararo munosabatlarni yetarlicha shakillanmaganligi sababli bu yoshdagi bolalar atrofidagi ko‘p narsalarga noadekvat munosabatda bo‘lishadi. Nega?- degan savolga bugungi kunda bolaning birinchi tarbiyachilari televizor va zamonaviy gadjetlar, ekanligini javob qilib ko‘rsatishimiz mumkin. Bilamizki gadjetlar ko‘pincha yangilik sifatida qabul qilinadi va katta qiziqish bilan o‘rganiladi. Bunday qurilmalar har bittasi o‘zining orginal dizayni bilan ham e‘tiborni tortadi. Oqibatida bola shaxsida boshqa odamlarning his-tuyg‘ularini e‘tiborsiz qoldirish, muloqotchanlikning yo‘qligigi kabi holatlari uchrab turibdi. O‘z his-tuyg‘ularini boshqarishga harakat qilmaydigan bolalar aynan manashunday “Qaram” bolalar orasidan chiqishayotganini kuzatishimiz mumkin. Bu asosan, juda kam komunikkatsiya qilish bilan ham tasniflanadi. Hozirda bolalar kun davomida qancha vaqtni shunday o‘tkazishi, ota-onalari ularga qancha 89 M.X.Xolnazarova, M.Q.Muxliboyeva ‘‘ Yoshvapedagogikpsixalogiya’’ |