O`zbekistondagi dorivor o`simliklar

2. Yo‘qolib ketish arafasida turgan. Yo‘qolib ketish xavfi ostida qolgan, saqlab qolinishi uchun maxsus muhofazani talab etadigan turlar.
3. Kamyob. Maʼlum kichik maydonlardagina o‘ziga xos sharoitlarda saqlab qolingan, ammo tez yo‘qolib ketishi mumkin bo‘lgan va jiddiy nazoratni talab etuvchi turlar.
4.Son jihatdan kamayib borayotgan. Soni va tarqalgan maydonlari maʼlum vaqt ichida tabbiy sabablarga ko‘ra yoki inson omili taʼsiri ostida kamayib ketayotgan turlar. Ayni vaqtda, bunday o‘simliklarni har tomonlama nazoratga olish talab etiladi.
Qizil kitobning mazkur yangi nashri mutaxassislar, davlat idoralari hamda jamoat tashkilotlari oldiga qo‘riqxonalar va buyurtmaxonalarni kengaytirish, yovvoyi o‘simliklar sotishni taqiqlash, xomashyo uchun yig‘iladigan o‘simliklarni terish uchun litsenziyalar joriy etish kabi bir qancha dolzarb masalalarni qo‘yadi.

O`zbekistondagi dorivor o`simliklar.

O`simlik nomi. Oilasi. 1.arslonquyruq(arslonquloq) labguldoshlar
2.arpabodyon soyqabonguldoshlar
3.bo`tako`z murakkabguldoshlar
4.bo`ymadaron murakkabguldoshlar
5.bazulbong labguldoshlar
6.beshbarg ra`noguldoshlar
7.baxmalgul gulxayridoshlar
8.dalachoy dalachoydoshla 9.gulizdarak ayiqtovondoshlar
10.gazanda gazandadoshlar
11.ixroj sutlamadoshlar
12.itburun(na`matak) ra`noguldoshlar
13.isiriq tuyatovondoshlar
14.kashnich soyabonguldoshlar
15.limono`t labguldoshlar
16.marmarak(mavrak) labguldoshlar
17.omonqora(qoraqobiq) chuchmomodoshlar
18.oqqaldirmoq murakkabguldoshlar
19.olabuta sho`radoshlar
20.oqsinak dukkakdoshlar
21.petrushka soyabonguldoshlar
22.qush jiyda jiydadoshlar
23.qirqbo`g`im qirqbo`g`imdoshlar
24.qizilmiya(shirinmiya) ra`noguldoshlar
25.qoraandiz murakkabguldoshlar
26.qoqio`t murakkabguldoshlar
27.qoshqarbeda dukkakdoshlar
28.qorazirk zirkdoshlar
29.qizilbarg onachirdoshlar
30.qariqiz murakkabguldoshlar
31.qo`ytikan murakkabguldoshlar
32.rovoch ayiqtovondoshlar
33.sachiratqi murakkabguldoshlar
34.sanchiqo`t murakkabguldoshlar
35.sebarga dukkakdoshlar
36.suvqalampir torondoshlar
37.suvarov piyozi piyozdoshlar
38.sedana ayiqtovondoshlar
39.sigirquyruq sigirquyruqdoshlar
40.sariqchoy dalachoydoshlar
41.turkiston do`lanasi ra`noguldoshlar
42.totim pistadoshlar
43.uzum tokdoshlar
44.zag`oza zag`ozadoshlar
45.zubturum zubturumdoshlar
46.zira soyabonguldoshlar
47.o`rik ra`noguldoshlar
48.yetmak chinniguldoshlar
49.yersovun zirkdoshlar
50.yovoyi sabzi soyabonguldoshlar
51.shirchoy ra`noguldoshlar
52.shirinmiya(qizilmiya) dukkakdoshlar
53.shvid soyabonguldoshlar
54.choyo`t choyo`tdoshlar
55.chilonjiyda jumrutdoshlar
56.cho`chqaquloq piyozdoshlar
57.chakanda jumrutdoshlar

O`simlik nomi. Oilasi.

1.achiqmiya dukkakdoshlar
2.ayiqtovon ayiqtovondoshlar
3.bodyoni rumiy soyabonguldoshlar
4.bo`zshira sho`radoshlar
5.bangidevona ituzumdoshlar
6.itkuchala kuchaladoshlar
7.kuchala kuchaladoshlar
8.kakra murakkabguldoshlar
9.ko`kmaraya gavzabondoshlar
10.kampirchopon gavzabondoshlar
11.mingdevona ituzumdoshlar
12.muhalis sigirquruqdoshlar
13.oqparpi ayiqtovondoshlar
14.olmaso`t ayiqtovondoshlar
15.oqmiya dukkakdoshlar
16.otashak ayiqtovondoshlar
17.oleandr(xona o`simligi) kendrdoshlar
18.qo`shbarg tuyatovondoshlar
19.qizboltir dukkakdoshlar
20.qoraquloq kuchaladoshlar
21.qoramig` chinniguldoshlar
22.sutlama sutlamadoshlar
23.sovuno`t navro`zguldoshlar
24.tog`turpid rutadoshlar
25.tosh buyurg`un sho`radoshlar
26.tikanli shoxbarg shoxbarigdoshlar
27.tuyatovon tuyatovondoshlar
28.tugmabosh ayiqtovondoshlar
29.temirtikan tuyatovondoshlar
30.uchma ayiqtovondoshlar
31.yulduzo`t chinniguldoshlar
32.g`umay boshoqdoshlar
33.shoxbarg shoxbargdoshlar
34.chakamig` ro`yandoshlar
35.isiriq
1.astragal.2.anzur piyozi.3.alberiy shirachi.4.esparset.5.kovul.6.karrak. 7.mavrak.8.nurota shirachi.9.oqparpi.10.oshaninpiyozi.11.qizil lola. 12.sarvinjon. 13.suvarov anzur piyozi.14.seversev burmaqorasi.15.sariq lola.16.tog` piyozi.17.turkiston oq lolasi.18.yashil shirach.19.zarafshon parpisi. 20.zafaron.21.chinor.
O`zbekiston Respublikasi viloyatlari bo`yicha “Qizil kitob”ga kiritilgan o`simliklar soni. Yangi nashr bo`yicha (1998-yilgi nashr).

T\r	Viloyatlar nomi.	O`simliklar soni.
1.	Qoraqalpoqiston A|Res	11
2.	Andijon	4
3.	Buxoro	24
4.	Jizzax	21
5.	Navoiy	13
6.	Namangan	12
7.	Samarqand	45
8.	Surxondaryo	112
9.	Sirdaryo	2
10.	Toshkent	80
11.	Farg`ona	28
12.	Qashqadaryo	59
13.	Xorazm	Yo`q

Jami:411 tur o`simlik.

O`zbekistonda biologiya faniga xissa qo`shgan olimlar.

Botanik olimlar.

T\r	I.F.O		Ishlari.
1.	Dok. A.U. Usmonov.		Bioximik
2.	A.Hamidov.		O`zbekiston o`simliklarini aniqlagan.
3.	Abdullaev .		Selektsioner
4.	F.Jongurazov.		Ruscha-o`zbekcha botanik lug`at muallifi.
5.	AK. Muzaffarov.		Suv o`simliklarini o`rgangan.
6.	Mustaqimov		“O`simliklar fiziologiyasi” kitobining muallifi.
7.	M.Nabiyev		O`zbekiston o`simliklarini aniqlagan.
8.	Muhammadxonov		Ruscha-o`zbekcha botanik lug`at muallifi.
9.	Pr. Orifxonova		“Farg`ona vodiysi o`simliklar qoplami” kitobining muallifi.
10.	Ak. P.Zokirov		Botanik olim.
11.	Ak. Q.Zokirov		“Zarafshon daryosi havzasi o`simliklari” kitobining muallifi.
12.	Q.Haydarov		“O`zbekistonda dorivor o`simliklar” kitobining mualliflari.
13.	Q.Xojimatov
14.	Ak. Rizamat ota Musomuhammedov.		Tok novdalarini yaratgan. Seleksioner.
15.	Ak. Saidov		O`simliklar anatomiyasi va fiziologiyasini o`rgangan.
16.	Pr. S.S. Sahobiddinov		“O`simliklar sistematikasi” kitobining muallifi.
17.	T.Odilov		6-7 sinf “Botanika” kitobining muallifi. O`zbekiston o`simliklarini aniqlagan.
18.	U.Toshmuammedov		6-7 sinf “Botanika” kitobini yozgan.
19.	O`.Pratov	6-7 sinf “Botanika” kitobini yozgan.

Zoolog olimlar.

t/r		I.F.O	Ishlari.
1.		A.M.Muhammadiyev	Gidrabiolog
2.		A.T.To`laganov	Fitogelmintolog
3.		A.K.Sagitov	Ornitolog
4.		Azimov	Umurtqasizlar
5.		D.Qashqarov	Ekolog
6.		Ergashev	Fitogelmintolog
7.		F.A.Trudokov	Ixtiolog
8.		F.A.Olimjonov	Entamolog
9.		G.K.Dutovskiy	Entamolog
10.		pr. Isayev	Parazitolog
11.		M.A. Abdullayev	Ixtiolog
12.		M.A.Sultonov	Gelmintolog
13.		N.M.Matchanov	Gelmentolog
14.		O.N.Bogdanov	Gerpentolog
15.		Ochil Mavlanov	6-7 sinf “Zoologiya” darsligi muallifi.
16.		S.O.Osmanov	Ixtioparazitolog
17.		T.Zohidov	Gerpentolog
18.		T.Kamalov	Ixtiolog
19.	V.Yahontov		Entamolog

Anatomik, sitolog, fiziolog olimlar.

t/r	I.F.O	Ishlari.
1.	A.Yunusov	Fiziolog
2.	B.Aminov	8-sinf “Odam va uning salomatligi” darsligi muallifi.
3.	E.Qodirov	Gistolog
4.	I.Musoboyev	Infeksionist
5.	J.H.Hamidov	Sitolog
6.	K.Zufarov	Sitolog
7.	dok.pr. N.Ahmedov	Respublikada xizmat ko`rsatgan fan arbobi.
8.	pr. Nishonboyev	Sitolog
9.	T.Tilovov	8-sinf”Odam va uning salomatligi” darsligi muallifi.
10.	pr. U.Oripov	Anatomik, vrach, urolog.
11.	Y.To`raqulov	Bioximik
12.	pr. G`ovurov	Antropolog
13.	Sh.Shamsiyev	pediatr